Nguy cơ gia tăng người nhiễm HIV khi thiếu thuốc ARV

Bà Trương Thị Mai, Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội - Ảnh Thùy Chi

Trao đổi với phóng viên Trang tin điện tử Tiếng Chuông về vấn đề này, bà Trương Thị Mai, Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, hiện nay tất cả các lộ trình cắt giảm của các tổ chức quốc tế tài trợ cho Việt Nam đã được xác lập. Không phải mới đây mới có thông tin mà đã có thông tin từ khá sớm. Khi Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình, xu thế chung của các nhà tài trợ là sẽ cắt giảm nguồn tài trợ để dành cho những nước khó khăn hơn.

58% người nhiễm HIV chưa được điều trị ARV

Theo số liệu thống kê của Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), tính đến ngày 31/3, số người nhiễm HIV hiện còn sống là 227.064 người, số bệnh nhân AIDS là 70.865 người. HIV/AIDS là 1 trong 6 nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật ở Việt Nam, số người nhiễm HIV/AIDS không ngừng gia tăng qua các năm. Trong khi đó, việc phòng, chống HIV/AIDS ở nước ta từ trước tới nay chủ yếu dựa vào nguồn viện trợ nước ngoài. 100% tiền mua Methadone và 95% tiền mua thuốc điều trị ARV là nguồn viện trợ.

Tính đến tháng 2/2015, có khoảng 93.810 bệnh nhân được điều trị ARV, chiếm 42% số người nhiễm HIV còn sống, như vậy vẫn còn 58% số người nhiễm HIV cần được điều trị thuốc này. Tuy nhiên, từ năm nay, nguồn viện trợ thuốc điều trị HIV/AIDS đã bị cắt giảm. Điều này đồng nghĩa với việc hàng nghìn bệnh nhân mắc căn bệnh thế kỷ này sẽ không có thuốc điều trị hoặc phải chi ra khoản tiền lớn để mua thuốc.

Vì vậy, đây là vấn đề cấp bách cần phải giải quyết, nếu không nguy cơ gia tăng người nhiễm mới HIV khi thiếu thuốc ARV sẽ là điều khó tránh khỏi. Theo bà Trương Thị Mai, cần phải lên kế hoạch, đưa ra những giải pháp cấp thiết để giải quyết vấn đề này. Có một điểm rất cơ bản là hiện nay chương trình phòng, chống HIV/AIDS đã là một chương trình mục tiêu quốc gia, vì vậy cần duy trì chương trình này như thế nào để đón đầu cho việc cắt giảm viện trợ từ phía các tổ chức tài trợ.

Bà Trương Thị Mai cho hay, cuối năm nay, Quốc hội sẽ sắp xếp lại Chương trình mục tiêu quốc gia. Việc bù đắp vào khoản thiếu hụt các nhà tài trợ phải được thảo luận khi sắp xếp lại Chương trình, trong đó có Chương trình phòng, chống HIV/AIDS.

“Với tư cách là Chủ nhiệm Ủy ban, tôi sẽ cùng thảo luận với Ủy ban, đề xuất xem chúng ta sẽ tồn tại, duy trì một chương trình phòng, chống HIV/AIDS nằm trong chương trình chung về y tế trong việc sắp xếp lại lần này của Quốc hội”, bà Mai nói.

Cần đưa ra những giải pháp thuyết phục

Theo bà Trương Thị Mai, các đề xuất phải có tính thuyết phục, phải có căn cứ và phải có những số liệu cụ thể. Quan trọng nhất, Việt Nam phải tiếp tục thực hiện mục tiêu 90-90-90 là phấn đấu đến năm 2020 có 90% số người biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, 90% số người đã chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị thuốc ARV liên tục và 90% số người được điều trị ARV kiểm soát được tải lượng virus ở mức thấp và ổn định theo cam kết của Chính phủ.

Trước mắt, để giúp cho những người nhiễm HIV/AIDS có thể tiếp tục được điều trị bệnh khi hầu hết đều gặp khó khăn về kinh tế, bà Trương Thị Mai đề xuất, cần phải duy trì những kết quả đã đạt được để làm sao vừa duy trì, vừa phát triển chương trình này.

Theo bà Mai, đây là nguồn lực rất quan trọng, “tôi đang tính tới việc đề xuất là đối với bảo hiểm y tế, những ai là người nghèo mà nhiễm HIV, nhà nước sẽ mua cho họ, những người có điều kiện, có thu nhập họ sẽ tự bỏ tiền để mua bảo hiểm y tế”.

Một năm mua vài trăm nghìn thẻ bảo hiểm y tế nhưng mức độ được điều trị lớn hơn. Đây là giải pháp quan trọng cho những người nhiễm HIV/AIDS trong thời gian tới. Hiện những người nhiễm HIV/AIDS mua bảo hiểm y tế chỉ có hơn 30%. Với lộ trình là 80% người nhiễm HIV/AIDS tham gia mua bảo hiểm y tế vào năm 2020, bà Mai hy vọng sẽ tăng lên chứ không phải là 30% như hiện nay. Ngoài ra, cũng cần tiếp tục vận động, kêu gọi sự tài trợ của các tổ chức cho Việt Nam trong chương trình phòng, chống HIV/AIDS.

Để mua thuốc ARV với giá hợp lý

Bà Trương Thị Mai cho rằng, để giải quyết vấn đề này có lẽ sẽ gặp khó khăn, tuy nhiên chúng ta cũng chuẩn bị các phương án để đáp ứng nguồn lực cho tương lai. Với cam kết của Việt Nam, hy vọng Chính phủ sẽ chuẩn bị rất kỹ, đặc biệt là cơ chế làm sao để mua thuốc ARV với giá hợp lý, ổn định là một việc rất quan trọng để nguồn lực được sử dụng hiệu quả nhất. Hiện Việt Nam đang mua giá thuốc rất đắt gấp 7-8 lần giá mua. Vì vậy, cần nghiên cứu để có cơ chế mua thuốc bằng giá thuốc của Quỹ Toàn cầu hay Kế hoạch khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về phòng, chống HIV/AIDS (PEPFAR) với hy vọng nguồn lực sắp tới tuy không lớn nhưng lại đáp ứng số lượng lớn người nhiễm HIV có thể được điều trị ARV.

Theo bà Mai, trước đó Bộ Y tế cho biết, Việt Nam còn những khó khăn trong việc trao đổi với các Bộ, để mua thuốc giá rẻ, duy trì trong thời gian dài. Vì vậy, cần phải có sự trao đổi giữa các Bộ để tìm ra cơ chế thuận lợi nhất để chúng ta có thể mua thuốc giá rẻ, hợp lý và duy trì trong thời gian dài. Như vậy, nguồn lực từ phía ngân sách nhà nước hoặc bảo hiểm y tế sẽ được sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nhất. Còn cơ chế này như thế nào hiện các Bộ đang bàn, Ủy ban cũng sẽ góp ý kiến vào cơ chế này để có thể có giải pháp tốt hơn.