Thực trạng các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện ngoài công lập tại Việt Nam

27/05/2020 10:55

Hàng năm, các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện do cá nhân, tổ chức thành lập tiếp nhận hơn 4.000 lượt người cai nghiện, tương đương hơn 11% tổng số người được tiếp nhận cai nghiện trong toàn bộ hệ thống cơ sở cai nghiện.

Học viên cai nghiện tự nguyện tại Trung tâm điều dưỡng và cai nghiện ma túy Thanh Đa

Tính đến hết năm 2018 cả nước có 23 cơ sơ cai nghiện ma túy tự nguyện được cấp phép, nhưng 7 cơ sơ đã ngừng hoạt động. Có 2 cơ sơ quy mô tiếp nhận dưới 60 lượt người/năm và 13 cơ sơ trên 100 lượt người/năm. Tính bình quân hàng năm các cơ sơ này đã tiếp nhận khoảng hơn 4.000 lượt người.

Việc tiếp nhận hơn 11% tổng số người được tiếp nhận cai nghiện trong toàn bộ hệ thống cơ sở cai nghiện cả trong và ngoài công lập, tạo cơ hội cho những người muốn đi cai nghiện không phải lo lắng thủ tục hành chính phiền phức. Đồng thời, cũng làm giảm chi ngân sách tương đương trên 11% tổng chi cho công tác cai nghiện tại các cơ sở cai nghiện ma túy, và góp phần bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Hiện chi phí cho 01 người khi vào cơ sở cai nghiện tự nguyện do tổ chức, cá nhân thành lập là 10,671 triệu đồng/người/năm (theo báo cáo của Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội).

Tuy nhiên, ngoài lực lượng y bác sỹ được đào tạo chuyên môn sâu, còn lại chưa được đào tạo bài bản, nên các hoạt động tư vấn, hỗ trợ tâm lý cho người nghiện còn nhiều hạn chế. Hơn nữa, do quy mô nhỏ, lực lượng cán bộ hạn chế nên việc quản lý, chăm sóc những đối tượng có hành vi gây rối rất khó khăn. Mặt khác, hiện nay người sử dụng ma túy tổng hợp tăng rất nhanh, trong khi các cơ sở chưa đủ điều kiện tiếp nhận, điều trị cho những trường hợp có biểu hiện loạn thần.

Bên cạnh đó, hiện nay chưa có cơ chế kiểm soát hợp lý nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ của các đơn vị cung cấp dịch vụ cai nghiện tự nguyện, trong khi tính tự phát của thị trường và của người dân lại phát sinh khá phổ biến nên chất lượng dịch vụ cai nghiện chưa đáp ứng được nhu cầu, chưa có được niềm tin của người sử dụng dịch vụ.

Ngoài ra, một số cơ sơ cai nghiện tự nguyện đặt ở những khu dân cư tập trung gây lo ngại về trật tự, an toàn xã hội cho chính quyền và người dân địa phương. Quy định về xã hội hóa cai nghiện tự nguyện còn bất cập: quy định về cấp, thu hồi giấy phép hoạt động của các cơ sở cai nghiện ma túy chưa tạo điều kiện cho sự phát triển các cơ sở cai nghiện ma túy ngoài công lập (sau 15 năm chỉ có 23 cơ sở được cấp phép).

Biện pháp cai nghiện này hoàn toàn dựa trên sự tự nguyện của bên cung cấp dịch vụ và bên mua dịch vụ. Nhà nước tạo hành lang pháp lý và thực hiện các hỗ trợ khi cần thiết. Tuy nhiên, hiện nay người cai nghiện tự nguyện tại các cơ sở cai nghiện do các tổ chức, cá nhân thành lập không được bất cứ hỗ trợ nào từ ngân sách như ở các cơ sở cai nghiện công lập và ngoài công lập và đến nay chưa có cơ sở cai nghiện ngoài công lập nào được hỗ trợ, trong khi đây là lĩnh vực đầu tư mang tính xã hội, lợi nhuận không hấp dẫn nhà đầu tư. Vì vậy, mô hình này chưa phát huy được hiệu quả cao.

Hiện nay, ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, chưa có khả năng tăng nguồn thu trong giai đoạn tới, lại phải giảm bớt chi tiêu công và chủ yếu dành cho các mục tiêu cần ưu tiên hàng đầu như phát triển và tăng trưởng kinh tế, an ninh, quốc phòng, giáo dục, khoa học công nghệ.... nên ngân sách không đủ để đáp ứng công tác cai nghiện tự nguyện và cai nghiện bắt buộc nên công tác này trên thực tế vẫn còn hạn chế, không tạo được sự bứt phá. Do vậy, phải có một cơ chế mới, đặc thù để huy động kinh phí ngoài ngân sách đầu tư cho hoạt động cai nghiện tự nguyện, giảm gánh nặng, tiết kiệm cho ngân sách, bảo đảm đáp ứng đủ và bền vững cho công tác cai nghiện tự nguyện và cai nghiện bắt buộc

Để giải quyết thực trạng này, Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy đang được Bộ Công an soạn thảo, xin ý kiến đã đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về cai nghiện ma túy tự nguyện: Cai nghiện tự nguyện tại cơ sơ cai nghiện công lập hay ngoài công lập đều thực hiện bằng một chính sách xã hội hóa chung, không phân biệt. Nhà nước bảo đảm kinh phí đối với các dịch vụ cơ bản, cho tất cả mọi người tự nguyện cai nghiện.

Top