Tăng cường phát thuốc ARV tại các tuyến xã
Việc phát thuốc ARV tại xã đã góp phần bảo đảm tính bền vững lâu dài cho chương trình, giảm chi phí đi lại cho bệnh nhân, tăng cường tuân thủ điều trị và được người bệnh đánh giá cao.
Trên 131.647 bệnh nhân đang điều trị ARV
Hiện nay, điều trị ARV đang được triển khai tất cả 63 tỉnh/thành phố, với 429 phòng khám điều trị ngoại trú ARV, 652 trạm y tế triển khai cấp phát thuốc ARV, 32 trại giam và 2 trại tạm giam.
Các tỉnh thành phố nỗ lực bảo đảm 100% người bệnh có thẻ BHYT. Ảnh: Thùy Chi
Tính đến hết tháng 9 năm 2018, toàn quốc có trên 131.647 bệnh nhân đang điều trị ARV (bao gồm cả 5.483 phạm nhân đang điều trị tại các trại giam và tại tạm giam) đạt 96% chỉ tiêu 137.000 bệnh nhân đến cuối năm 2018, trong đó điều trị phác đồ bậc 1 là 124.347 bệnh nhân, phác đồ bậc 2 là 7.300 bệnh nhân và 3.492 bệnh nhân trẻ em (<15 tuổi).
Trong năm 2018, ngành Y tế đã hỗ trợ triển khai hướng dẫn điều trị HIV/AIDS theo tiêu chuẩn mới và các nội dung của Hướng dẫn quản lý điều trị và chăm sóc HIV/AIDS được ban hành tại QĐ 5418/QĐ-BYT.
Về việc kiện toàn các cơ sở điều trị HIV/AIDS đủ điều kiện ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT: Bộ Y tế đã có 3 văn bản hướng dẫn chuyên môn, tổ chức rất nhiều đoàn hỗ trợ kỹ thuật; đôn đốc, theo dõi, giám sát, đánh giá tiến độ thực hiện tại các tỉnh/thành phố. Đến nay hơn 90% cơ sở điều trị HIV/AIDS đã kiện toàn để được ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT, khoảng 85% cơ sở điều trị đã thanh toán ít nhất một dịch vụ từ nguồn quỹ BHYT (tính đến 31/10/2018). Trong 190 cơ sở được lựa chọn để cung cấp thuốc ARV nguồn BHYT năm 2019: 186/190 cơ sở đã ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT, sẵn sàng nhận thuốc ARV nguồn BHYT năm 2019. Các cơ sở còn lại đang khẩn trương hoàn thiện công tác kiện toàn ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT trước 1/1/2019.
Đối với việc mở rộng BHYT cho người nhiễm HIV: Tỷ lệ bệnh nhân điều trị ARV có thẻ BHYT tăng lên nhanh chóng từ 30% (2015) lên 89% (tính đến 31/10/2018). Nhiều tỉnh/thành phố đạt 100% bệnh nhân đang điều trị ARV có thẻ BHYT như Ninh Thuận, Lai Châu, Cao Bằng, Cà Mau. 42 tỉnh/thành phố có tỷ lệ bao phủ BHYT trong bệnh nhân điều trị ARV trên 90%. Bộ Y tế đã hướng dẫn, phổ biến và hỗ trợ các địa phương vận động nguồn ngân sách địa phương và các nguồn chương trình, dự án cho hỗ trợ mua thẻ BHYT cho người nhiễm HIV. 35/63 tỉnh/thành phố được Ngân sách địa phương cam kết hỗ trợ mua thẻ BHYT, 30.000 thẻ BHYT đã được cấp từ nguồn Ngân sách địa phương tính đến hết 31/10/2018. 18/63 tỉnh, thành phố đã có nguồn ngân sách địa phương hỗ trợ cho đồng chi trả thuốc ARV. Các cơ sở điều trị đã rất tích cực tư vấn, truyền thông và hỗ trợ người nhiễm HIV tự nguyện tham gia BHYT. Cơ chế tham gia BHYT cho người nhiễm HIV không có giấy từ tùy thân đã được giải quyết trong Thông tư 27/2018/TT-BYT ngày 26/10/2018 của Bộ Y tế thông qua hình thức phát hành thẻ BHYT có ảnh.
Khẩn trương thực hiện quy trình cho hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV
Để chuyển giao chương trình điều trị HIV/AIDS từ các chương trình, dự án sang quỹ BHYT, Bộ Y tế đã phối hợp với Bảo hiểm xã hội Việt Nam và các Bô, ngành có liên quan tham mưu và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2188/QĐ-TTg ngày 15/11/2016 quy định việc mua sắm tập trung cấp quốc gia sử dụng nguồn quỹ khám bệnh chữa bệnh BHYT và hỗ trợ người sử dụng thuốc kháng HIV. Quyết định của Thủ tướng đã phê duyệt một số cơ chế đặc thù cho cung ứng thuốc ARV như sau: đấu thầu tập trung cấp quốc gia thuốc ARV nguồn quỹ BHYT; Cơ quan BHXH ký hợp đồng trực tiếp với nhà cung ứng thuốc; giao Ủy ban nhân dân các tỉnh thành phố bảo đảm 100% người nhiễm HIV có thẻ BHYT; căn cứ khả năng ngân sách, các đia phương đảm bảo ngân sách cho việc hỗ trợ phần cùng chi trả thuốc ARV đối với bệnh nhân có thẻ BHYT.
Đối với việc đấu thầu thuốc ARV nguồn BHYT, Bộ Y tế đã lựa chọn Phác đồ Bậc 1, với những thuốc thông dụng và có sẵn ở Việt Nam để đấu thầu, mua sắm, phục vụ cho việc sử dụng của bệnh nhân từ năm 2019. Bộ Y tế đã hướng dẫn, đôn đốc các tỉnh tổng hợp, tính toán nhu cầu thuốc ARV nguồn BHYT 2019, gửi trung tâm mua sắm tập trung thuốc Quốc gia để mua sắm. Tổng số cơ sở nhận thuốc ARV năm 2019: 190/433 cơ sở điều trị thuốc ARV tại 63 tỉnh, thành phố. Trung tâm mua sắm tập trung thuốc quốc gia làm đầu mối tổ chức đấu thầu thuốc ARV với kết quả tốt, giá cạnh tranh. Thỏa thuận khung đã được ký ngày 26/10/2019 với Nhà cung cấp, giao hàng cho các cơ sở điều trị từ 1/1/2019, theo đúng tiến độ dự kiến.
Việc hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV BHYT cũng được ngành Y tế đốc thúc triển khai, cụ thể hướng dẫn các tỉnh/thành phố xây dựng kế hoạch đảm bảo tài chính cho hỗ trợ mua thẻ BHYT và hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV. Hiện nay đã có 18 tỉnh/thành phố phê duyệt ngân sách cho hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV. Nguồn kinh phí dự án Quỹ Toàn cầu đã bố trí hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV cho 32 tỉnh dự án và 16 tỉnh ngoài dự án. 51 tỉnh đã được bảo đảm kinh phí cho hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV.
Hiện Bộ Y tế đang đôn đốc 12 tỉnh/thành phố không được các chương trình dự án hỗ trợ khẩn trương xin phê duyệt nguồn kinh phí địa phương và các nguồn huy động hợp pháp cho hỗ trợ đồng chi trả thuốc ARV bao gồm: Quảng Trị, Quảng Bình, Đăk Nông, Bình Đình, Quảng Ngãi, Cao Bằng, Quảng Nam, Thừa Thiên Huế, Hà Nam, Trà Vinh, Đà Nẵng, Hậu Giang.
Đối với hoạt động xét nghiệm tải lượng HIV, ngành tập trung mở rộng xét nghiệm tải lượng HIV thường quy cho toàn bộ bệnh nhân đủ tiêu chuẩn tại cơ sở điều trị do PEPFAR và Quỹ Toàn cầu hỗ trợ. Mở rộng thanh toán xét nghiệm CD4 và tải lượng HIV qua BHYT. Đến nay, toàn quốc đã có 17.421 bệnh nhân được thực hiện xét nghiệm, trong đó 91.41% <200 bản sao/ml (15.925 BN), 2,64% từ 200-1000 bản sao/ml (460 bệnh nhân), 5,95% >1000 bản sao/ml (1.036 bệnh nhân) tại 2 viện Pauster Hồ Chí Minh và Bệnh viện Bạch Mai;
Tập trung quản lý và điều phối thuốc ARV
Bên cạnh những hoạt động nhằm bảo đảm cho bệnh nhân HIV/AIDS điều trị bền vững, ngành Y tế cũng đã tập trung quản lý và điều phối thuốc ARV. Các hoạt động chính được thực hiện gồm: Xây dựng nhu cầu thuốc ARV năm 2019 của các chương trình dự án, CTMTQG; hỗ trợ thủ tục xin Quota và xác nhận viện trợ cho các đơn hàng ARV của chương trình PEPFAR; tổng hợp, rà soát nhu cầu ARV nguồn BHYT 2019 của 63 tỉnh, thành phố và bệnh viện tuyến TW, quân đội; tiếp nhận báo cáo và theo dõi số lượng tồn kho thuốc tại các công ty dịch vụ hàng tháng; phối hợp xử lý trong trường hợp đơn hàng ARV thuộc chương trình PEPFAR bị thiếu hụt và hư hao; tập huấn cho các tỉnh, thành phố và các bệnh viện Trung ương Hướng dẫn dự trù thuốc BHYT năm 2019; thực hiện dự trù thuốc ARV nguồn BHYT cho 190 phòng khám ngoại trú HIV.
Trong năm 2019, hoạt động điều trị HIV/AIDS được chú trọng đến là triển khai điều trị sớm để thực hiện mục tiêu K=K, không phát hiện virus HIV trong máu bằng với việc không làm lây nhiễm HIV.
Các tỉnh được các dự án, đối tác lựa chọn triển khai dịch vụ điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PREP) cần quan tâm đến nhân lực, chất lượng dịch vụ để bảo đảm triển khai hiệu quả hoạt động này và duy trì bền vững.
Bên cạnh đó, ngành sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con: Tăng cường công tác xét nghiệm sàng lọc HIV cho phụ nữ mang thai trong lần khám thai lần đầu để phát hiện sớm nhiễm HIV, chuyển gửi thành công các trường hợp nhiễm HIV để điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con sớm, tránh mất dấu sau xét nghiệm, bảo đảm cung ứng thuốc điều trị HIV từ mẹ sang con, xét nghiệm chẩn đoán sớm cho trẻ sau sinh ra từ mẹ nhiễm HIV.