Tại sao lại là điều trị thay thế Methadone?

 * Bài 2: Điều trị thay thế Methadone

Tại Việt Nam, nghiên cứu ở 965 người bệnh năm 2009-2011 của Bộ Y tế cho thấy tỷ lệ phần trăm còn sử dụng heroin giảm từ 100% khi bắt đầu điều trị xuống 27,5% ở tháng thứ 3 và tiếp tục giảm còn 15,9% sau hai năm điều trị.

Tiết kiệm hơn

Về hiệu quả kinh tế, giá thành điều trị Methadone thấp. Cơ sở điều trị Methadone là cơ sở điều trị ngoại trú nên đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, nhân lực không nhiều. Để xây một cơ sở điều trị Methadone cho 250 người bệnh cần từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng; chi phí vận hành cho 1 cơ sở công suất từ 250 người bệnh là 1,4 tỷ đồng/năm; Giá thuốc Methadone thấp, trung bình một người nghiện chỉ tiêu tốn 7.500 đồng/ngày tương đương 2.750.000 đồng/năm.

Theo báo cáo của Tổ chuyên gia với Ủy ban Quốc gia phòng chống HIV/AIDS và phòng, chống ma túy, mại dâm sau chuyến đi khảo sát Hải Phòng, Điện Biên, Cần Thơ vào tháng 2/2013, về chi phí vận hành nói chung (chưa kể tiền thuốc hay kinh phí đầu tư ban đầu) trung bình một bệnh nhân một năm, mô hình điều trị Methadone rẻ hơn từ 1,7 đến 9,6 lần so với mô hình cai nghiện 06.

(1): Trung tâm số 02 tại Hải Phòng

(2): Cơ sở Methadone Noong Bua mới đi vào hoạt động, hiện có 112 bệnh nhân/250 bệnh nhân theo thiết kế mô hình.

“Tiêu chuẩn vàng” cho sức khỏe và trật tự an toàn xã hội

Thứ nhất, Methadone khóa tác dụng của heroin do đó có thể làm dừng hoặc giảm sử dụng ma túy bất hợp pháp. Nghiên cứu ở 6 chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone ở Hoa Kỳ cho thấy tỷ lệ tiêm chích ma túy giảm từ 100% tại thời điểm bắt đầu điều trị xuống 28,9% sau 4 năm điều trị.

Tại Việt Nam, nghiên cứu thuần tập 965 người bệnh năm 2009-2011 của Bộ Y tế cho thấy tỷ lệ phần trăm còn sử dụng heroin giảm từ 100% khi bắt đầu điều trị xuống 27,5% ở tháng thứ 3 và tiếp tục giảm còn 15,9% sau hai năm điều trị.

Thứ 2, Giảm tiêm chích ma túy giúp giảm nguy cơ lây truyền các bệnh qua đường máu như HIV và viêm gan B, C. Do Methadone được sử dụng qua đường uống nên người bệnh không còn tiêm chích hoặc giảm tần suất tiêm chích heroin; người bệnh được cung cấp thông tin về các biện pháp giảm nguy cơ như quan hệ tình dục an toàn, không dùng chung bơm kim tiêm; người bệnh dương tính với HIV được chuyển gửi và điều trị sớm giúp giảm khả năng lây nhiễm cho người khác.

Nghiên cứu do tác giả Metzger và cộng sự năm 1993 công bố sau 5 năm nghiên cứu, nếu được điều trị Methadone, tỷ lệ bệnh nhân chuyển thành dương tính HIV chỉ tăng 8% (từ 13% lên 21%) so với tỷ lệ tăng 30% nếu không được điều trị Methadone (từ 21% lên 51%). Tại Việt Nam, sau 24 tháng theo dõi, tỷ lệ chuyển thành dương tính HIV ở 956 người bệnh điều trị Methadone chỉ là 4 người.

Thứ 3, giảm tử vong do quá liều heroin. Methadone cạnh tranh và khóa tác động của heroin. Liều Methadone trên 60mg có tác dụng bảo vệ, giảm tử vong do quá liều khi dùng thêm heroin. Phải dùng liều heroin rất lớn (hơn nhiều lần so với bình thường) mới gây quá liều.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tử vong do quá liều heroin ở người nghiện không được điều trị cao hơn gấp gần 7 lần so với những người được điều trị Methadone. Ở Việt Nam, sau 5 năm triển khai chương trình điều trị nghiện bằng thuốc Methadone cho trên 15.000 người bệnh, chưa có trường hợp nào tử vong do quá liều heroin.

Thứ 4, Cải thiện chức năng gia đình và tình trạng kinh tế. Khi không còn lệ thuộc vào ma túy, người bệnh dần phục hồi sức khỏe, ổn định tâm lý, ổn định cuộc sống bằng cách làm việc và tham gia vào các hoạt động lành mạnh, tái hòa nhập cộng đồng.

Tham gia điều trị thay thế bằng thuốc Methadone làm giảm đáng kể chi phí đối với các gia đình có người nghiện các chất dạng thuốc phiện. Nếu trước điều trị chỉ có 64,04% người bệnh có việc làm thì sau 24 tháng điều trị đã có 75,9% người bệnh có việc làm. Thu nhập của gia đình người bệnh cũng tăng theo thời gian từ 2,6 triệu đồng/tháng sau 6 tháng điều trị lên đến 3,2 triệu đồng/tháng sau 24 tháng điều trị do người bệnh có thể đi làm bình thường.

Thứ 5, giảm tội phạm liên quan đến ma túy. Người nghiện dừng và giảm sử dụng heroin, từ đó giảm các hành vi phạm pháp nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng heroin.

Tình hình trật tự, an ninh xã hội và an toàn của cộng đồng nơi có người nghiện ma túy cũng được cải thiện (tỷ lệ người bệnh tự báo cáo có các hành vi vi phạm pháp luật đã giảm từ 40,8% xuống chỉ còn 1,34% sau 24 tháng điều trị).

Theo báo cáo của Công an quận Lê Chân - TP Hải Phòng, sau 6 tháng triển khai chương trình điều trị Methadone, số vụ trộm cắp vặt liên quan đến người nghiện ma túy tại khu vực Bệnh viện Việt Tiệp giảm 60 - 70%, vi phạm pháp luật liên quan đến ma túy khu vực chợ Sắt giảm hơn 70%.

Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone là phương pháp “tiêu chuẩn vàng”đối với điều trị nghiện heroin và đem lại nhiều lợi ích về sức khỏe, kinh tế và trật tự an toàn xã hội.

Theo khuyến cáo của Liên Hợp Quốc, để liệu pháp điều trị nghiện bằng thuốc Methadone có thể mang lại lợi ích tối đa về kinh tế và an toàn trật tự xã hội thì độ bao phủ của chương trình cần đạt mức tối thiểu là 20% - 39%. Bằng chứng từ các nước Tây Âu và Úc cho thấy, khi độ bao phủ vượt mức 40%, dịch HIV ở nhóm người nghiện chích ma túy được khống chế và giảm (Donoghoe, 2006). Độ bao phủ của chương trình hiện nay ở Việt Nam mới đang ở mức 5% - 9%. Vì vậy, Việt Nam đặt ra mục tiêu 80.000 người nghiện được điều trị Methadone, tương đương với độ bao phủ 40%, vào năm 2015.