Làm thế nào để nhân rộng cai nghiện bằng Cedemex

Hơn 20 năm ra đời thuốc cai nghiện ‘made in Việt Nam’

Để góp phần tìm ra một loại thuốc có tính an toàn và hiệu lực trong hỗ trợ cai nghiện ma tuý, từ năm 1995, các nhà khoa học của Viện Nghiên cứu điều trị các bệnh hiểm nghèo đã tiến hành nghiên cứu và bào chế thành công một loại thuốc có nguồn gốc từ thảo dược có tên gọi là Cedemex. Đây cũng là sản phẩm của đề tài khoa học cấp nhà nuớc sau khi được thử lâm sàng về tính an toàn và hiệu lực trên 200 nguời nghiện ma tuý tình nguyện (nhóm Opiates).

Đề tài đã được Hội đồng khoa học nhà nuớc do GS.TSKH Phạm Mạnh Hùng, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế - Chủ tịch Hội đồng khoa học, hội đồng nhất trí đánh giá: “Cedemex có tính an toàn và hiệu lực trong hỗ trợ cắt cơn nghiện ma tuý, bình ổn được nhiều triệu chứng của hội chứng cai, đặc biệt là hai triệu chứng thèm đói ma tuý và dị cảm (dòi bò), so với thuốc an thần kinh Cedemex có dụng tốt hơn với P<0,05”. Do những ưu điểm trên, để tìm hiểu cơ chế tác dụng của Cedemex trong hỗ trợ cắt cơn nghiện ma tuý nhóm Opiates, Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã ký với Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc đề tài “Nghiên cứu cơ chế và bào chế tinh thuốc Cedemex” theo Nghị định thư khoá V từ 2004-2007.

Hội đồng khoa học nhà nước đã nghiệm thu, đánh giá cao kết quả nghiên cứu cơ chế của Cedemex trong cai nghiện ma túy trên thực nghiệm ở mức phân tử và gen tại Trung Quốc. Theo đó, thuốc Cedemex của Việt Nam có thể ức chế các tế bào thần kinh chết theo chương trình, các tế bào thần kinh chết theo chương trình giảm đi, đây là cơ chế quan trọng của Cedemex đối với cai nghiện nhóm Opiates.

Bên cạnh đó, thuốc có khả năng thúc đẩy vùng hạ khâu não và tuyến yên làm cho nồng độ β Endorphine phục hồi bình thường. Cedemex còn tác động vào các bộ phận khác nhau, những vùng khác nhau của não( hồi hải mã,vùng đồi thị, vùng duới đồi, VTA...) ở chuột nghiện Morphine tăng tiết Dopamine, các chất dẫn truyền thần kinh phục hồi bình thường, đây là một cơ chế tác động quan trọng của Cedemex khi cai nghiện ở mức phân tử .

Cedemex cũng có khả năng ức chế sự trình diện của gen CREB, như vậy làm cho tỷ lệ cAMP/cGMP trở lại bình thường, Cedemex có khả năng thúc đẩy vùng hạ khâu não và tuyến yên trình diện gen POMC và gen thụ thể D2, từ đó ảnh hưởng tới hàm lượng Dopamine,nồng độ β Endorphine, làm cho các chất dẫn truyền thần kinh này cân bằng khi cai nghiện nhóm Opiates.

Bằng mô hình vị trí sở thích có điều kiện, Cedemex có khả năng đề kháng tính phụ thuộc tinh thần (khả năng chống tái nghiện tốt). Thuốc không gây phụ thuộc tinh thần, không gây nghiện cho nguời nghiện khi sử dụng Cedemex để cai nghiện.

Kết quả nghiên cứu của đề tài: “Nghiên cứu triển khai, đánh giá hiệu quả của thuốc Cedemex trong hỗ trợ điều trị nghiện ma túy nhóm opiates tại cộng đồng”, từ 2013-2015 trên 152 bệnh nhân ở 2 tỉnh Thái Nguyên và Lai Châu cũng đã được Hội đồng khoa học Bộ Y tế nghiệm thu ngày 14/12/2015.

Hội đồng đã kết luận: Thuốc Cedemex ngoài cắt cơn êm dịu, còn giải quyết được sự lệ thuộc vào sinh học và tâm lý với chất ma túy cho những bệnh nhân nghiện ma túy nhóm opiates. Đề tài đã sử dụng kỹ thuật hiện đại sắc ký khối phổ để xác định ma túy trong nước tiểu trước và sau 30 tháng hòa nhập cộng đồng, do vậy kết quả thu được có tính khoa học và giá trị cao... Đề tài góp phần làm thay đổi nhận thức của cộng đồng, nghiện ma túy có thể điều trị thành công khi phối hợp đồng bộ 3 yếu tố thuốc Cedemex với quyết tâm của người nghiện và sự quan tâm giúp đỡ của gia đình, xã hội.

Đến kết quả thực tế

Tại Hưng Yên, năm 2013, UBND tỉnh ban hành công văn số 1587/UBND-VX ngày 19/9/2013 giao để Sở Lao động-Thương binh và Xã hội chủ trì, phối hợp với Công an tỉnh, Sở Y tế, UBND các huyện, thành phố và các sở, ban, ngành có liên quan tổ chức thực hiện thí điểm cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng bằng thuốc Cedemex và quản lý sau cai nghiện năm 2013-2014.

Sau quá trình triển khai đạt kết quả tốt, UBND tỉnh đã ban hành quyết định số 647/QĐ-UBND ngày 23/4/2014 phê duyệt Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng và quản lý sau cai nghiện ma túy tỉnh Hưng Yên năm 2014-2015; Công văn số 1948/UBND-VX ngày 28/10/2015 về việc điều chỉnh kéo dài thời gian thực hiện Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng giai đoạn 2014-2015 và Quyết định số 2465/QĐ-UBND ngày 08/9/2017 về việc phê duyệt Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng và tại Cơ sở Điều trị nghiện ma túy tỉnh giai đoạn 2018-2020.

 Tư vấn cai nghiện tại cộng đồng bằng thuốc Cedemex

Kết quả cai nghiện cụ thể, trong giai đoạn 2013-2018, thực hiện tổ chức cai nghiện cho 148 người nghiện (trong đó: năm năm 2013-2014: 45 người; năm 2015: 32 người; năm 2016: 30 người; năm 2017: 27 người; năm 2018: 14 người, trong đó 3 người bỏ và bị bắt).

Tính đến thời điểm hiện tại, số người đang duy trì không tái nghiện: Năm 2013-2014: 4/45 người (8,8%). Năm 2015: 5/32 người (15,6%). Năm 2016: 12/30 người (40%). Năm 2017: 17/27 người (63%). Năm 2018: 9/11 người (81,8%).

Ông Nguyễn Hải Đương, Chi cục trưởng Chi cục Phòng, chống tệ nạn xã hội tỉnh Hưng Yên cho biết, Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng bằng thuốc Cedemex đã nhận được sự ủng hộ và đồng tình cao của các bên thực hiện, đặc biệt về phía Viện Nghiên cứu và điêu trị các bệnh hiểm nghèo đã cung cấp thuốc điều trị cai nghiện cũng như hỗ trợ về chuyên môn, phác đồ điều trị cai nghiện bằng thuốc Cedemex; về phía UBND các huyện, thành phố sẵn sàng hợp tác và thực hiện trách nhiệm của mình như trong bản Kế hoạch đã đặt ra.

Việc thực hiện có được sự đồng thuận, vào cuộc của các cấp chính quyền từ cấp tỉnh đến cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn). Cán bộ triển khai Đề án có đầy đủ năng lực chuyên môn, phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ trong quá trình triển khai thực hiện. Người nghiện và gia đình người nghiện quyết tâm cai nghiện, hợp tác chặt chẽ với thành viên Tổ công tác cai nghiện ma túy cấp xã, ban chỉ đạo cấp tỉnh, cấp huyện.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hải Đương, đối tượng tham gia Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng và tại Cơ sở Điều trị nghiện ma túy thấp hơn so với các năm trước. Một phần là do quá trình rà soát thống kê, tập hợp số liệu người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý còn gặp nhiều khó khăn. Đối tượng tham gia Đề án đúng theo Quyết định số 2465/QĐ-UBND ngày 8/9/2017 của UBND tỉnh Hưng Yên phê duyệt đó là: người nghiện thuộc hộ nghèo, cận nghèo, gia đình chính sách, người có công với cách mạng. Người nghiện có đầy đủ sức khỏe theo tiêu chuẩn của Bộ Y tế, tự nguyện đăng ký tham gia mà không thuộc các đối tượng trên cũng không được tham gia Đề án.

Bên cạnh đó, việc phân công nhiệm vụ và phối hợp thực hiện giữa các thành viên trong Tổ công tác cấp xã còn nhiều bất cập, chưa đồng bộ, thiếu sự nhiệt tình, né tránh… Hiện nay, thành viên của ban chỉ đạo cấp huyện, các Tổ công tác cai nghiện chủ yếu là hoạt động kiêm nhiệm nên khó khăn trong việc bố trí thời gian cũng như triển khai các hoạt động chuyên môn, nhất là các hoạt động liên quan đến quản lý, tư vấn cho người cai nghiện, tổ chức điều trị cắt cơn giải độc.

Một số người nghiện chưa thực sự quyết tâm cai nghiện, gia đình người nghiện chưa thật sự sát sao trong việc giám sát, quản lý người nghiện thực hiện nghiêm chỉnh quy trình cai nghiện, có gia đình không hợp tác với Tổ công tác. Không ít gia đình đã tự nguyện đưa con em đi cai song chỉ một thời gian họ nản chí vì kết quả của việc cai nghiện không phải một sớm, một chiều trong khi nhiều gia đình đang rơi vào hoàn cảnh kinh tế hết sức khó khăn. Hoạt động hỗ trợ sau cai cho người cai nghiện ma túy cai nghiện thành công chưa được thực hiện.

Ông Nguyễn Hải Đương khẳng định, qua thí điểm Đề án thì khẳng định dùng thuốc Cedemex có thể cai nghiện được ma túy dạng Opiates, với 3 điều kiện người nghiện ma túy phải quyết tâm cao, sự quan tâm giúp đỡ của gia đình, sự vào cuộc của các chính quyền, đoàn thể; điều kiện thứ 3 là thuốc Cedemex.

Căn cứ vào kết quả thực tế, UBND tỉnh Hưng Yên đã ban hành Quyết định số 2465/QĐ-UBND ngày 8/9/2017 về việc phê duyệt Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng và tại Cơ sở Điều trị nghiện ma túy tỉnh giai đoạn 2018-2020; và muốn tiếp tục nhân rộng hiệu quả của Đề án những năm tiếp theo cần triển khai một số nhiệm vụ: Sở LĐTB&XH tiếp tục trình UBND tỉnh ban hành Quyết định mở rộng đối tượng tham gia Đề án cai nghiện ma túy tại gia đình, tại cộng đồng và tại Cơ sở Điều trị nghiện để nhiều người nghiện hơn có đủ điều kiện, tiêu chuẩn về sức khỏe được tham gia Đề án. Tăng cường sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Ban chỉ đạo cấp tỉnh, cấp huyện và Tổ công tác cai nghiện ma túy cấp xã trong quá trình triển khai thực hiện Đề án.

Tổ công tác cai nghiện ma túy cấp xã cần lập, xây dựng kế hoạch điều trị, cai nghiện cụ thể cho từng người nghiện tham gia Đề án cai nghiện ma túy; chú trọng đến công tác phân công thành viên Tổ trực tiếp phối hợp với gia đình thường xuyên quan tâm, chăm sóc, tư vấn, giúp đỡ người nghiện để họ cai nghiện thành công.

Yếu tố rất quan trọng để Đề án có được hiệu quả bền vững đó là cần có chính sách dạy nghề, tạo việc làm, hỗ trợ tiếp cận vốn vay ưu đãi cho những người cai nghiện thành công, tái hòa nhập cộng đồng, để họ tập trung vào lao động, sản xuất, tránh xa được sự lôi kéo của người bạn nghiện quay lại con đường nghiện ma túy.