Khả biến thần kinh và việc sửa đổi các hành vi liên quan đến nghiện

29/06/2020 13:59

Bằng chứng khoa học cho thấy liệu pháp hành vi nhận thức, một mình hoặc kết hợp với các chiến lược điều trị khác, có thể can thiệp hiệu quả đối với các rối loạn sử dụng chất.

Ảnh minh họa. Nguồn internet

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí y khoa của Trường Y Harvard đã đề cập đến khả biến thần kinh của bộ não và việc sửa đổi các hành vi liên quan đến nghiện ma túy.

Bộ não con người là cơ quan phức tạp nhất trong cơ thể chúng ta, và được đặc trưng bởi một khả năng độc đáo gọi là Khả biến thần kinh (Neuroplasticity). Neuroplasticity đề cập đến khả năng não bộ của chúng ta để thay đổi và thích nghi ở các cấp độ cấu trúc và chức năng để đáp ứng với trải nghiệm. Neuroplasticity giúp chúng ta có thể học các ngôn ngữ mới, giải quyết các vấn đề toán học phức tạp, có được các kỹ năng kỹ thuật và thực hiện các kỹ năng thể thao đầy thách thức, tất cả đều tích cực và có lợi cho chúng ta. Tuy nhiên, Khả biến thần kinh không có lợi nếu chúng ta phát triển các hành vi gây hại như lạm dụng ma túy có thể dẫn đến nghiện.

Quyết định đầu tiên của chúng ta về việc sử dụng ma túy có thể được kích hoạt bởi sự tò mò, hoàn cảnh, tính cách và các vấn đề do cuộc sống căng thẳng. Tiếp xúc ma túy đầu tiên này làm tăng sự giải phóng một phân tử (chất dẫn truyền thần kinh) được gọi là dopamine, truyền đạt cảm giác khen thưởng. Sự gia tăng nồng độ dopamine trong hệ thống thưởng cho não có thể dẫn đến tình trạng khả biến hơn sau khi tiếp xúc nhiều lần với các loại ma túy; những thay đổi về khả biến thần kinh cũng là đặc điểm cơ bản của việc nghiện. Nghiện phụ thuộc vào kinh nghiệm, bao gồm sử dụng ma túy nhiều lần, có thể làm tăng hoặc giảm việc truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Thần kinh trong hệ thống phần thưởng từ não sau khi sử dụng ma túy nhiều lần dẫn đến thói quen sử dụng ma túy nhiều hơn và (ở những người dễ bị tổn thương), trong đó mọi người bỏ qua những hậu quả tiêu cực. Do đó, việc tiếp xúc nhiều lần với các loại thuốc lạm dụng sẽ tạo ra sự học hỏi phụ thuộc vào kinh nghiệm và những thay đổi liên quan đến não bộ, điều này có thể dẫn đến các mô hình sử dụng ma túy không đúng cách.

Quan điểm về nghiện

Một quan điểm gần đây được đề xuất bởi Tiến sĩ Marc Lewis trên Tạp chí Y học New England nhấn mạnh bằng chứng về sự thay đổi não trong nghiện ma túy và giải thích những thay đổi đó là quá trình theo thói quen mà không đề cập đến bệnh lý hoặc bệnh tật. Quan điểm này chấp nhận rằng nghiện ma túy là bất lợi, nhưng tin rằng đó là một phản ứng tự nhiên và nhạy cảm với bối cảnh đối với các hoàn cảnh môi trường đầy thách thức. Tiến sĩ Nora ROLow, giám đốc Viện quốc gia về lạm dụng ma túy (NIDA) và nhiều nhà nghiên cứu do bác sĩ lâm sàng nghiện, coi nghiện như một bệnh não do nhiều yếu tố di truyền, môi trường và xã hội. NIDA sử dụng thuật ngữ nghiện Nghiện, để mô tả dạng rối loạn sử dụng chất nghiêm trọng và mãn tính nhất được đặc trưng bởi những thay đổi trong phần thưởng, căng thẳng và hệ thống tự kiểm soát não. Điều quan trọng, cả mô hình học tập và bệnh não đều chấp nhận rằng nghiện là có thể điều trị được, vì não của chúng ta là khả biến.

Chúng ta có thể thích nghi với những hành vi mới học được

Bản chất khả biến của não chúng ta gợi ý rằng chúng ta có thể thay đổi hành vi trong suốt cuộc đời bằng cách học các kỹ năng và thói quen mới. Các mô hình học tập hỗ trợ việc khắc phục chứng nghiện có thể được tạo điều kiện bằng cách áp dụng các sửa đổi nhận thức mới. Các mô hình học tập như tư vấn hoặc trị liệu tâm lý, bao gồm các phương pháp như liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), có thể giúp một người sửa đổi thói quen của họ. NIDA gợi ý rằng, đối với một số người, thuốc (còn được gọi là điều trị hỗ trợ bằng thuốc hoặc MAT) có thể giúp mọi người kiểm soát các triệu chứng đến mức giúp họ theo đuổi phục hồi thông qua các chiến lược như tư vấn và trị liệu hành vi, bao gồm cả CBT. Nhiều người sử dụng phương pháp kết hợp giữa thuốc, liệu pháp hành vi và các nhóm hỗ trợ để duy trì sự phục hồi từ việc bổ sung.

Khả biến thần kinh có thể giúp chúng ta sửa đổi các hành vi liên quan đến nghiện

CBT là một ví dụ về can thiệp trị liệu dựa trên học tập sử dụng khả biến thần kinh. Bằng chứng khoa học cho thấy CBT, một mình hoặc kết hợp với các chiến lược điều trị khác, có thể can thiệp hiệu quả đối với các rối loạn sử dụng chất. CBT dạy một người nhận biết, tránh và học cách xử lý các tình huống khi họ có khả năng sử dụng ma túy. Một ví dụ khác về liệu pháp hành vi dựa trên bằng chứng đã được chứng minh là có hiệu quả đối với các rối loạn sử dụng chất là quản lý dự phòng. Quản lý dự phòng cung cấp một phần thưởng (chẳng hạn như các chứng từ có thể đổi lấy hàng hóa hoặc vé xem phim) cho các cá nhân đang điều trị nghiện, để củng cố các hành vi tích cực như kiêng khem. Cách tiếp cận này dựa trên lý thuyết điều hòa hoạt động, một hình thức học tập, trong đó một hành vi được củng cố tích cực có xu hướng được lặp lại. Nhìn chung, nhiều phương pháp dựa trên bằng chứng được sử dụng để điều trị các rối loạn sử dụng chất đòi hỏi phải học và sử dụng khả biến thần kinh.

Top