Đa số trẻ em đều nhận thức được việc phân biệt đối xử

Tại Đối thoại chính sách về “Bảo đảm quyền được bảo vệ của trẻ em khỏi các hình thức phân biệt đối xử” do Cục Trẻ em, Bộ LĐTB&XH phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Quản lý và Phát triển bền vững (MSD) tổ chức mới đây, bà Nguyễn Hải Anh, quản lý chương trình Gia đình Việt cho biết, MSD đã tổ chức khảo sát trẻ em ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, theo đó, đa số các em đều nhận thức được việc phân biệt đối xử với trẻ.

Toàn cảnh đối thoại chính sách. Ảnh Nhật Thy

Các em đều nhận dạng được các hình thức phân biệt đối xử là đối xử không công bằng: Sự thiên vị của giáo viên khi kiểm tra, xử phạt; những lời nói miệt thị, chê bai của người lớn nhằm làm tổn thương trẻ, sử dụng bạo lực thể chất giữa trẻ nam và trẻ nữ, sự bỏ bê không chăm sóc của người lớn trong gia đình đối với trẻ, qua lời nói, thái độ và hành vi, thậm chí bao gồm hành động bạo lực của người hoặc nhóm người có sự phân biệt đối xử.

“Việc thể hiện phân biệt đối xử với trẻ đôi khi chỉ cần thương người này, ghét người kia hơn, trọng nam khinh nữ, về giàu nghèo, sự khác biệt về vùng miền, điều kiện kinh tế, màu da, sự khác biệt đặc điểm cá nhân, thậm chí việc béo gầy, dễ thương hay không cũng tạo ra sự phân biệt đối xử. Việc phân biệt đối xử xảy ra trong trường học, lớp học, thậm chí gia đình, cộng đồng sống xung quanh trẻ”, bà Hải Anh nói.

Việc phân biệt đối xử khiến trẻ có những cảm xúc và hành vi tiêu cực, không có lợi cho sự phát triên của trẻ như buồn, cảm thấy bị xúc phạm, tức giận, bức xúc, tự ti, khiến trẻ xa lánh tập thể và mất lòng tin vào người khác.

Phân biệt đối xử thường được xuất hiện trong bối cảnh các em chịu ảnh hưởng nhiều nhất trong độ tuổi của các em: gia đình, nhà trường. Từ đó, mối quan hệ thường xảy ra trong hai môi trường này, đó là mối quan hệ giữa cha, mẹ-con cái; anh, chị, em; thầy, cô giáo-học sinh, giữa các học sinh với nhau.

Các em mong muốn bố mẹ cũng cần quan tâm đến suy nghĩ của con cái và tình trạng của con cái để hiểu con hơn, các thầy cô tâm sự với các bạn bị phân biệt đối xử để các em hiểu về vấn đề này.

Nói về những trải nghiệm về phân biệt đối xử đối với trẻ em, em Ngô Hoàng Thùy Linh (16 tuổi) chia sẻ: “Em thấy ở trường có phổ biến tình trạng phân biệt đối xử, các quy tác ngầm khác nhau. Em không hiểu tại sao các thầy cô giáo còn phân biệt, gọi các bạn là "cá biệt". Chỉ có người lớn gọi trẻ em như thế chứ chúng em không ai gọi bạn của mình là "cá biệt”.

Linh dẫn chứng ngay trong gia đình, họ hàng của Linh cũng có tình trạng phân biệt đối xử, những đứa cháu học giỏi sẽ được thương hơn, cháu trai cũng được quý hơn cháu gái, rồi tình trạng so sánh với “con người ta” cũng thường xuyên diễn ra. Ngay cả giáo viên cũng đặt ra quy tắc ngầm, ví dụ như con gái học ban A không nên mặc váy vì không phù hợp. Cô cũng yêu quý các bạn học giỏi hơn.

Cô Nguyễn Thu Huyền, chuyên viên tâm lý trường Nguyễn Siêu (Hà Nội) chia sẻ từ những kinh nghiệm thực tế khi tư vấn cho học sinh: Có những hành vi phân biệt đối xử trẻ em xuất phát từ thầy cô giáo và chính các em học sinh phân biệt đối xử nhau. Và không hiếm trường hợp, cha mẹ phân biệt giữa anh chị em trong gia đình. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến trẻ. Vì sự phân biệt đối xử của bố mẹ nên các em phải sống vì suy nghĩ của người khác. Chính các em phải thốt lên rằng, thân thể này là của con nhưng suy nghĩ, lối sống này không phải là con nữa.

Cô Nguyễn Thu Huyền chia sẻ tại Đối thoại. Ảnh Nhật Thy

Cô Thu Huyền kể: “Có học trò bảo tôi, có những người sống đến 80 tuổi nhưng thực chất họ đã chết từ năm 15 tuổi. Tôi đã rất buồn khi nghe điều này vì phân biệt đối xử mà các em phải sống với suy nghĩ, mong muốn của người khác. Muốn có đứa trẻ tốt phải giáo dục 20-30 năm trước khi đứa trẻ ra đời. Rất cần giáo dục để trẻ nhỏ biết tôn trọng sự đa dạng bằng sự yêu thương, sự tử tế”.

Theo cô Thu Huyền, người lớn phân biệt đối xử với trẻ em cũng đáng thương, bởi ít nhiều trong quá khứ người lớn cũng trải qua sự phân biệt đối xử này. Bản thân người lớn cũng cần chữa lành sự tổn thương của "đứa trẻ" bên trong mình.

Theo bà Lê Thị Khánh Vân, chuyên gia về trẻ em, việc tác động làm thay đổi môi trường xung quanh trẻ cùng những thay đổi trong nhận thức và hành vi của người lớn như thầy cô, cha mẹ và sự đồng hành của các nhóm tư vấn trường học với vai trò là người giúp đỡ cũng giúp cải thiện tình trạng phân biệt đối xử với trẻ. Do đó, cần phải có những chiến dịch hành động nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ quyền trẻ em nói chung và bảo đảm quyền được bảo vệ khỏi các hình thức phân biệt đối xử nói riêng.
 
"Ngừng đánh con, Ngừng quát mắng con, Cùng con tìm giải pháp, Con là duy nhất, sao phải so sánh… là những hashtag nổi bật trong Chiến dịch “Lan tỏa yêu thương-Giáo dục không bạo lực” được thực hiện từ tháng 9-12/2018 với sự tài trợ của Tổ chức Cứu trợ trẻ em quốc tế, đồng thời cũng là những thông điệp, giải pháp hy vọng sẽ được lan tỏa. Cục Trẻ em mong muốn được phối hợp với các cơ quan nhà nước, nhà trường, các tổ chức xã hội, các cơ quan truyền thông để truyền thông, giáo dục cộng đồng tốt hơn nữa trong việc thực hiện và giám sát việc thực hiện quyền trẻ em, bảo vệ trẻ em khỏi các hình thức phân biệt đối xử. Qua đó, trẻ em sẽ được thực hiện đầy đủ các quyền của trẻ em", bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em cho biết.