Kennya: Cảnh báo việc sử dụng shisha

1 quán shisha tại thủ đô Nairobi, Kenya

Stacy Wangui, 25 tuôit, biết rất rõ sự nguy hiểm của việc hút shisha, nhưng cô không thể cưỡng lại được. "Tôi biết là một phiên hút shisha giống như hút 100 điếu thuốc lá hoặc nhiều hơn. Nó có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ và gây ra nhiều bệnh, nhưng cũng giống như việc chúng ta vẫn uống rượu mặc dù biết nó rất hại gan đấy thôi?", bà mẹ trẻ nhún vai.

"Tôi không biết là tôi đã hít nó bao nhiêu lần, tôi không đếm vì khi tôi đang hút shisha, tôi thường thấy phê, dù sao thì shisha cũng thú vị và mới mẻ. Tôi thường hút 2 tuần 1 lần với bạn bè vào những lúc rảnh, nhưng nếu chúng tôi có tiền, chúng tôi sẽ hút vào mỗi cuối tuần", cô nói thêm.

Wangui và bạn bè của cô hút shisha tại một trong những trung tâm mua sắm hạng sang ở thủ đô Nairobi hay trong nhà vào cuối tuần và mặc dù đó là thuốc lá tẩm hương liệu trái cây, cô vẫn khẳng định nó không giống như hút một điếu thuốc lá.

"Shisha có vị rất tuyệt và không có mùi như thuốc lá. Nó không giống như cầm một điếu thuốc lá. Hút thuốc lá không hấp dẫn," cô nói trong khi cầm một điếu shisha với một nụ cười mỉa mai.

Wangui nói một người bạn của cô gần đây đã mua một cái ống điếu hút shisha (hay hookah), tất cả những việc họ cần làm là mua thuốc lá, hương vị, một lá giấy và than đá, tất cả đều có sẵn trong Nairobi. Một khi họ có tất cả mọi thứ, họ có thể hít suốt đêm.

"Đứa em trai 16 tuổi và vài người bạn đã dạy tôi làm thế nào để hút shisha thật phê. Chúng tôi hít vào đó và giữ cho đến khi điếu nhả khói xung quanh. Tôi thấy phê khi não của tôi thiếu oxy, sau đó khi tôi thở ra và tôi cảm thấy khoan khoái. Nó làm cho tôi cảm thấy được bay bổng", cô cho hay.

Nhưng Wangui và bạn bè của cô không phải là người duy nhất hút shisha. Đó là một xu hướng phát triển trong thanh niên.

Tiến sĩ Peter Waweru Munyu, một chuyên gia sức khỏe tại Bệnh viện Đại học Y Aga Khan cho biết: "Nếu bạn đi bộ qua một khu mua sắm hạng sang ở Nairobi vào một ngày cuối tuần, hoặc rẽ vào các câu lạc bộ ở Mombasa và Kisumu, bạn có thể thấy thanh thiếu niên trong những quán shisha”.

Thế hệ “hip-hop” hiện nay thích thể hiện mình là người có tiền, và một trong những cách họ thể hiện là mua các thương hiệu thuốc lá đắt tiền hay hút xì gà từ Havana, ông nói.

Năm ngoái Bộ Y tế Kenya đã cấm 19 hương vị shisha phát hiện có chứa cần sa, heroin và cocaine. Nhưng bác sĩ Munyu nói rằng điều này là không đủ. "Chúng ta cần nhận ra rằng em gái, anh trai hoặc những đứa con của chúng ta đang hút shisha. Thật khó để nói với một đứa trẻ dừng việc hút nếu nó thấy cha hoặc mẹ chúng cũng hút".

Ngày càng có nhiều người trẻ tuổi, đặc biệt là phụ nữ có học, đang hút shisha. Họ quan niện sai lầm là hút shisha là ít có hại hơn hút thuốc lá. "Phụ nữ trẻ hút shisha nghĩ là thời thượng, nhưng shisha có tác hại tương tự như thuốc lá và cũng có thể làm thay đổi hoạt động của não," Giáo sư Gerald Yonga, Chủ tịch Hiệp hội Tim mạch Kenya nói.

Một nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, ước tính khối lượng khói hít vào trong một phiên shisha kéo dài một giờ là tương đương với hút khoảng 100-200 điếu thuốc lá. Tính trung bình, một người hút thuốc lá hít một nửa lít khói từ mỗi điếu thuốc lá, trong khi một người hút shisha có thể hít một lít khói.

"Nó có thể gây ra ung thư phổi, lưỡi, tuyến tụy, khí quản, phế quản, ruột, thận, ruột kết, trực tràng, miệng, môi, cổ họng và cũng làm tăng nguy cơ bệnh tim," ông Yonga nói.

Các bác sỹ chuyên khoa phổi cho biết các nhà tiếp thị shisha đã mang đến mọi người một cảm giác “nhầm lẫn” về an toàn, quảng cáo nó là nó ít khói, nhưng thực ra vẫn hết sức nguy hiểm.

Tính trung bình, những người hút thuốc bị mất 15 năm của cuộc sống, theo số liệu thống kê từ các cơ quan lạm dụng chống ma túy.

Hút shisha, như hút thuốc lá, gây ra số lượng tinh trùng thấp, giảm khả năng cương cứng. Nó cũng dẫn đến liệt dương ở độ tuổi trẻ, vô sinh ở phụ nữ và góp phần vào sự lão hóa sớm.

Tiến sĩ Munyu, người điều hành một phòng khám tại Bệnh viện Đại học Y Aga Khan nói "Dễ dàng để nhận thấy một người phụ nữ trẻ đang hút thuốc. Làn da mất đi độ sáng và môi trở nên đen thâm. Tại các câu lạc bộ cao cấp, tất cả mọi người đều có điều hút riêng, nhưng khi họ say xỉn, họ cũng không thể nhớ nổi điếu nào là của mình. Theo đó, một số bệnh truyền nhiễm như bệnh lao có thể lây lan”.

Khi shisha dần trở nên thanh niên tuổi trưởng thành, các bác sĩ cảnh báo rằng thói quen này có thể làm gia tăng số người hút thuốc lá và sử dụng ma túy. Và khi nền kinh tế của đất nước tiếp tục phát triển, với nhiều người có thu nhập cao hơn, họ sẽ chi tiêu xa xỉ cho shisha và xì gà.

Khoảng 2,5 triệu người lớn Kenya hiện đang sử dụng thuốc lá theo Điều tra toàn cầu 2014 Adult Tobacco, Kenya. Hầu hết những người hút thuốc hiện tại bắt đầu hút thuốc từ năm 20 và 24 tuổi. Tuy nhiên, con số này có thể cao hơn vì chưa tính nhiều thanh thiếu niên hút shisha và xì gà. Các bên liên quan trong các chiến dịch chống ma túy Kenya cũng đang cảnh báo người dân về việc hút shisha ảnh hưởng đến sức khỏe, cũng như việc thêm những thành phần gây nghiện khi hút shisha, trong đó bao gồm thuốc phiện, heroin, cần sa.