Dấu ấn quân hàm xanh nơi biên thùy

Tình cảm này bắt đầu kể từ khi họ mang thuốc đến chữa bệnh cho dân, mang cây lúa, cây gừng thay cây anh túc… Nơi biên thùy điệp trùng rừng núi này, tình nghĩa Việt - Lào dường như sâu nặng hơn.

Bản Thoọng Pẹ nằm cách đường biên giới Việt Lào 15 km. Nơi đây là điểm dân cư cuối cùng từ phía Lào trước khi vào địa phận khu vực cửa khẩu Cầu Treo. Bản nay có hơn 300 hộ gồm hơn 2000 nhân khẩu, trong đó người dân tộc Mông chiếm hơn 70%.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh (giữa) kiểm tra mô hình sản xuất nước mắm của Đồn Biên phòng cửa khẩu Cầu Treo.

Trước năm 2002, người dân bản Thoọng Pẹ chủ yếu sinh sống bằng trồng cây thuốc phiện và đi rừng làm gỗ. Đến mùa, hoa anh túc nở bạt ngàn, trắng cả núi rừng. Người dân nơi đây không biết trồng lúa, dù đất đai rộng rãi, màu mỡ. Nguồn thu nhập duy nhất đến từ việc trồng cây thuốc phiện, ở Thoọng Pẹ người nghiện rất nhiều.

Hoa gừng thay hoa anh túc

Để có được một Thoọng Pẹ đổi mới, không thể không nhắc tới Trung tá Võ Trọng Hải, nay đã là Phó chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh. Năm 2002, anh Hải về trạm biên phòng Cầu Treo. Nhiều lần sang giao ban với Biên phòng nước bạn, chứng kiến bản Thoọng Pẹ đêm đêm sáng ánh đèn bàn, thơm lừng khói thuốc phiện khiến anh luôn trăn trở.

Chỉ nằm cách đường biên 15 km, nếu không dẹp được bàn đèn, thì sớm hay muộn, nơi đây cũng trở thành điểm tập kết ma túy trước khi vào Việt Nam qua đường rừng. Đầu năm 2002, nhận lệnh của Bộ chỉ huy Biên phòng tỉnh, anh sang Thoọng Pẹ. Cả bản cắm lá xanh không tiếp khách, anh chỉ còn nước nhờ người bạn Vừ A Dinh trước cùng đi lính dẫn mối vào gặp trưởng bản Vừ Nỏ Văn. Anh Dinh là người Mông ở Kỳ Sơn, sau di cư sang Lào, ở bản Thoọng Pẹ.

Trung tá Võ Trọng Hải, người gắn bó sâu nặng với Thoọng Pẹ.

Những ngày đầu, người dân Thoọng Pẹ ngờ vực ngồi bó gối trước cửa nhà sàn ngó mấy anh bộ đội Việt Nam hỳ hục cải tạo sân bay cũ Na Pê thành cánh đồng lúa nước. Mùa lúa đầu tiên, thóc chín vàng, thu hoạch xong, phát hết cho dân. Để có thể nói chuyện được với dân, trong 3 tháng đầu, cá khô và nước mắm, những thực phẩm người Mông ở Thoọng Pẹ thích nhất, được chở hàng xe ô tô sang phát. Kẹo cu đơ, một thứ kẹo ngọt nấu từ mật mía và lạc, cũng được mang sang làm quà.

Gần được dân rồi, anh Hải bắt đầu thuyết phục họ bỏ trồng cây thuốc phiện. Thời điểm đó, cả bản có 60 ha thuốc phiện, vào mùa nở trắng sườn đồi. Dân hỏi lại: “Không trồng cây thuốc phiện, vậy lấy gì mà cho vào miệng?”. Vậy là, Hải lại phải loay hoay tìm câu trả lời. Nhờ một Việt kiều Thái Lan tư vấn và cho 1 tấn gừng giống, anh đem về giao cho già làng, trưởng bản đem trồng, với điều kiện thu hoạch xong thì phải phát cho dân.

Chỉ một năm sau, cả bản Thoọng Pẹ lấy cây gừng làm nguồn sống. Từ gừng, cả bản giàu lên trông thấy. Có gia đình mỗi năm thu hoạch tới… 10 tấn gừng. Khi hoa gừng có thể thay màu hoa anh túc, đầu năm 2003, anh tự tin về báo cáo với Bộ chỉ huy Biên phòng Hà Tĩnh: “Đã giải quyết  xong vấn nạn cây thuốc phiện ở Thoọng Pẹ”.

Trưởng bản đầu tiên anh gặp ở Thoọng Pẹ là Vừ Nỏ Văn. Sau đó là Lìa Tu, Lầu Phổng, rồi Nừng Chá, nay là Nềnh Pá Sồng. Qua nhiều đời trưởng bản, cũng là chừng đó năm, bộ đội biên phòng Việt Nam qua giúp dân đã trở thành một thành viên thân thiết như trong gia đình. Khi cây gừng trở thành cây kinh tế thay thế cây thuốc phiện, Hải lại nghĩ cách lâu dài. Lần mò, Hải tìm được giống cây gió trầm hợp với thổ nhưỡng nơi đây. Vậy là những sườn đồi trọc dần được phủ xanh một màu gió trầm thay cho màu hoa thuốc phiện.