Xử trí sau khi bị phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp

Theo các nhà khoa học, phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp thường xảy ra ở những người làm nghề y do bị kim đâm khi làm thủ thuật, tiêm truyền, lấy máu xét nghiệm, bị vết thương do dao mổ và các dụng cụ y tế sắc nhọn khác có dính máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh gây tổn thương.

Ngoài ra, phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp cũng có thể xảy ra ở những người công tác trong một số ngành như công an, quân đội... khi làm nhiệm vụ hỗ trợ, trấn áp tội phạm, bảo vệ an ninh...

Khi bị phơi nhiễm HIV hoặc nghi ngờ bị phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp, người bị tai nạn nghề nghiệp phải lưu ý việc xử lý vết thương tại chỗ bằng cách rửa sạch ngay vết thương dưới vòi nước; nếu vết thương chảy máu nên để vết thương tự chảy máu trong một thời gian ngắn, tuyệt đối không được nặn bóp vết thương. Sau đó rửa kỹ vết thương bằng xà phòng và nước sạch.

Nếu bị phơi nhiễm qua niêm mạc mắt, phải rửa sạch mắt bằng nước cất hoặc dung dịch muối NaCl 0,9% liên tục trong thời gian 5 phút.

Khi bị phơi nhiễm qua mũi, miệng cũng phải rửa mũi hoặc súc miệng bằng nước cất hoặc dung dịch muối NaCl 0,9% nhiều lần.

Phải báo cáo ngay cho người phụ trách biết và làm biên bản nêu rõ ngày, giờ, hoàn cảnh xảy ra; đánh giá vết thương, mức độ nguy cơ của tình trạng phơi nhiễm; lấy chữ ký xác nhận của người chứng kiến và chữ ký của người phụ trách; công việc này cần thực hiện ngay để phục vụ làm các chế độ sau này nếu cần thiết.

Nên đánh giá nguy cơ phơi nhiễm HIV theo mức độ tổn thương và diện tích tiếp xúc; căn cứ trên mức độ tổn thương của da, độ sâu, vết thương có bị chảy máu hay không... để xác định tình trạng phơi nhiễm đó có nguy cơ hay không có nguy cơ giúp cho việc quyết định điều trị bằng thuốc ARV (antiretroviral).

Theo các nhà khoa học, dù phơi nhiễm HIV do tai nạn nghề nghiệp hay do ngoài môi trường nghề nghiệp tại cộng đồng thì việc điều trị dự phòng cho người bị phơi nhiễm HIV cũng cần phải thực hiện đúng theo nguyên tắc quy định như: chỉ điều trị thuốc ARV cho người bị phơi nhiễm HIV khi có chỉ định của bác sĩ sau khi đã được tư vấn về nguy cơ lây nhiễm HIV và có nguy cơ lây nhiễm HIV, tuyệt đối không được tự mua thuốc để sử dụng theo sự mách bảo của những người không có nghiệp vụ chuyên môn.

Việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV nên thực hiện càng sớm càng tốt cho tất cả các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV, tốt nhất phải được tiến hành trong vòng từ 2 đến 6 giờ sau khi bị phơi nhiễm, không nên điều trị dự phòng muộn sau 72 giờ.

Theo quy định của Bộ Y tế hiện nay, bất cứ phác đồ điều trị nào cũng phải có ít nhất 3 loại thuốc ARV gọi là liệu pháp kháng retrovirus hoạt tính cao, phải sử dụng phác đồ ba thuốc uống hàng ngày và điều trị dự phòng trong 28 ngày cho tất cả những trường hợp phơi nhiễm có nguy cơ cao. Lưu ý ngừng thuốc khi xác định nguồn phơi nhiễm âm tính với HIV. Cần theo dõi trong và sau điều trị như theo dõi, xử trí tác dụng phụ của thuốc ARV; thực hiện xét nghiệm lại HIV sau 3 tháng điều trị để đánh giá...

Chú ý không nên điều trị dự phòng bằng thuốc ARV sau khi phơi nhiễm HIV cho các trường hợp gồm: người bị phơi nhiễm đã nhiễm HIV, nguồn gây phơi nhiễm được khẳng định là HIV âm tính, phơi nhiễm với các dịch cơ thể không có nguy cơ lây nhiễm đáng kể như nước mắt, dịch nước bọt không dính máu, nước tiểu và mồ hôi…