Kinh nghiệm hoạt động của các nhóm cộng đồng tại Thái Nguyên

Đại diện CBO ở Thái Nguyên chia sẻ những khó khăn, thuận lợi khi thực hiện dự án - Ảnh: Thùy Chi

Chia sẻ về những kinh nghiệm hoạt động của mình, đại diện của các CBO trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên cho biết, là tỉnh có khu công nghiệp có khá nhiều người di cư từ nơi khác đến đây làm việc, kèm theo là số lượng lớn người sử dụng ma túy (IDU) từ nơi khác đến. Đa phần các tụ điểm IDU thường tập trung tại khu bến xe, khu vực công cộng như vườn hoa, công viên, bến sông… Đối tượng can thiệp bao gồm: IDU, nam quan hệ tình dục với nam (MSM) và phụ nữ bán dâm.

Để thuận tiện cho việc tiếp cận, nhóm sử dụng bản đồ điểm nóng. Trên bản đồ có các chấm đỏ to, nhỏ khác nhau, thể hiện số lượng IDU  thường có các tụ điểm này. Tại tụ điểm đông nhất, nơi gần bến xe, trung bình một buổi sáng có đến 90 IDU vào mua ma túy, tiếp cận viên (TCV) thường phát bơm kim tiêm (BKT) sau khi họ đã mua xong.

Nhằm dễ quản lý, theo dõi số lượng người tiếp cận trong tháng, nhóm  sử dụng bảng màu theo dõi, phân chia địa bàn quản lý, chăm sóc khách hàng cho các TCV và thông báo cho khách hàng của mình về các TCV phụ trách tại các địa bàn khác trong thành phố. Trường hợp cần thiết, khách hàng khi di chuyển địa bàn có thể liên hệ với TCV tại địa bàn gần nhất để nhận được sự giúp đỡ. Các TCV có nhiệm vụ thường xuyên gặp gỡ khách hàng để cấp phát vật phẩm, BKT và 2 tháng phải gặp gỡ khách hàng  lần. Nhưng trên thực tế TCV gặp khách hàng khá nhiều lần một tháng, mỗi lần thường phát 15-20 BKT, 3 bao cao su (BCS) cho 1 khách hàng. Trong trường hợp mất dấu, TCV tìm qua bạn bè, người thân, trong sổ chăm sóc khách hàng có số điện thoại của khách hàng và số của người thân.

Chuyển gửi tư vấn xét nghiệm HIV

Tại Thái Nguyên, các điểm cung cấp dịch vụ xét nghiệm (VCT) khá xa nên TCV thường đưa khách hàng đi, hoặc tổ chức lưu động. Nhóm Niềm tin Thái Nguyên đã tổ chức được 4 cuộc VCT lưu động cho gần 100 người, phát hiện 2 trường hợp dương tính HIV.

Để tổ chức VCT lưu động, Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS tỉnh (PAC) hỗ trợ đào tạo tiếp cận viên có thể tư vấn trước, sau xét nghiệm, làm xét nghiệm bằng hình thức lấy máu đầu ngón tay.

Trong các buổi VCT tại cộng đồng, PAC cử cán bộ xuống theo dõi, giám sát, hỗ trợ, đồng thời cung cấp test nhanh. Trường hợp kết quả âm tính, TCV thực hiện tư vấn sau xét nghiệm, sau đó truyền thông giúp khách hàng giảm nguy cơ thông qua các can thiệp giảm hại. Trường hợp kết quả dương tính, TCV sẽ hỗ trợ tư vấn. Đặc biệt, IDU ít được người thân và gia đình quan tâm, do vậy khi nhận được kết quả dương tính họ sẽ cần được hỗ trợ và đưa đi điều trị.

Trong trường hợp khách hàng có tâm lý ổn định, có đầy đủ các giấy tờ tùy thân, hợp tác và bác sĩ hỗ trợ tốt thì từ khi phát hiện đến khi được điều trị là 1 tháng. Trước khi đưa vào điều trị, khách hàng cần thực hiện nhiều loại xét nghiệm khác nhau. Tuy nhiên, chỉ có hai loại xét nghiệm được miễn phí là xét nghiệm CD4 và xét nghiệm lao.

Những hạn chế của MSM trong công tác tiếp cận

Đối với nhóm MSM, trước khi vào dự án, nhóm MSM là các nhóm tự lực nên vật phẩm, tài liệu truyền thông phải xin của các đơn vị khác. MSM có đặc điểm di biến động, nhiều sinh viên, nên cứ hết lứa này lại đến lứa khác. Tương tự nhóm IDU, nhóm MSM cũng gặp vấn đề về giấy tờ tùy thân, sợ bị gia đình kỳ thị, đi xét nghiệm VCT ngại để lộ danh tính. Khi xuất hiện ca dương tính, TCV phải tìm các bạn tình của họ vì MSM có nhiều bạn tình.

Do các nhóm MSM được tiếp cận muộn hơn nên còn hạn chế một số mặt như: Các kiến thức cơ bản về HIV, kỹ năng chuyển gửi, tư vấn hỗ trợ tâm lý, kỹ năng mềm… Để các nhóm này hoạt động tốt, cần truyền thông rộng rãi trong cộng đồng về nhóm MSM. Nhu cầu tình dục của MSM là rất cao nên số lượng 5 BCS/người/tháng là quá ít.

Chuyển gửi điều trị Methadone

Tỷ lệ chuyển gửi Methadone trên địa bàn tỉnh thấp vì đa phần các IDU ở Thái Nguyên không phải là người Thái Nguyên, họ chỉ đến đây làm 4-5 năm. Trong khi điều trị Methadone yêu cầu phải là người địa phương. Tuy nhiên, phòng khám Methadone bị quá tải, một số phòng chưa quá tải thì ở xa nên khách hàng không bố trí đi lại được.

Do điều trị Methadone phải đi uống hàng ngày, nhưng khó khăn trong việc vận chuyển, nhiều người phải đi quá xa nên đã bỏ điều trị. Tương tự như điều trị ARV, điều trị Methadone cũng bị hạn chế bởi bệnh nhân không có giấy tờ tùy thân. Khoảng 30% bệnh nhân không có chứng minh thư. Đôi khi bệnh nhân không sử dụng ma túy, nhưng vì lý do nào đó, test thử vẫn xuất hiện, khi phát hiện quá 3  lần test thử có heroin sẽ bị lập biên bản đưa ra khỏi chương trình điều trị Methadone.