Hợp tác toàn cầu để chấm dứt đại dịch HIV

 Ảnh minh họa

Báo cáo  của Chương trình phối hợp phòng, chống HIV/AIDS của Liên Hợp Quốc (UNAIDS)  nhấn mạnh, việc bỏ lỡ các mục tiêu đã dẫn đến thêm 3,5 triệu ca nhiễm HIV và 820.000 ca tử vong liên quan đến AIDS kể từ năm 2015 so với khi thế giới đi đúng hướng. Phản ứng có thể lùi lại 10 năm hoặc hơn do sự gián đoạn nghiêm trọng do COVID-19 gây ra .

Chính vì vậy, để ứng phó HIV/AIDS trong thời dịch COVID-19, cần hành động khẩn cấp và yêu cầu các quốc gia tăng gấp đôi nỗ lực để “hàng triệu người không bị bỏ lại phía sau”. Khi chúng ta nắm bắt được đại dịch COVID-19, bây giờ chúng ta phải tập trung lại năng lượng của mình để đối phó với đại dịch HIV, bù đắp thời gian đã mất và trở lại đúng hướng để đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, thời hạn 2030 cũng đang đến rất nhanh.

Trên thực tế, giờ là lúc chúng ta phải làm việc nhiều hơn trước và chia sẻ các giải pháp, thu hẹp khoảng trống đang ngày càng mở rộng trong đại dịch HIV.

Quan hệ đối tác để nhân rộng tác động

Sức mạnh của các cơ chế hợp tác đối tác có thể thể thu hẹp khoảng cách về đại dịch HIV đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Các mô hình thành công của sự hợp tác và đối tác đa quốc gia bao gồm: Các dự án Quỹ Toàn cầu Phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét ; Chương trình Kế hoạch cứu trợ khẩn cấp Phòng chống AIDS của Tổng thống Hoa Kỳ (PEPFAR); sáng kiến DREAMS  ; UNAIDS… Việc chia sẻ ý tưởng, nguồn lực, kỹ thuật và năng lực có thể có tác động mạnh mẽ hơn nhiều so với việc mỗi tổ chức hành động đơn lẻ.

Như một minh họa, dữ liệu từ PEPFAR cho thấy, lần đầu tiên trong năm 2017,  các ca chẩn đoán HIV mới ở trẻ em gái vị thành niên và phụ nữ trẻ ở Châu Phi đã giảm đáng kể.

Việt Nam cũng là một trong những quốc gia đi đầu trong công cuộc mở rộng hợp tác quốc tế trong công tác điều trị ARV, đạt chất lượng hàng đầu thế giới. Nhờ những nỗ lực hợp tác đa phương của Chính phủ Việt Nam cùng nhiều đối tác quốc tế, trong đó có 2 đối tác tài trợ lớn là PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã hỗ trợ Việt Nam trong mô hình Treatment 2.0; điều trị nhanh, điều trị trong ngày và cấp phát thuốc nhiều tháng; mô hình điều trị cho cặp bạn tình dị nhiễm…

Kết quả theo dõi chất lượng điều trị cho thấy: Tỷ lệ tuân thủ ARV sau 12 tháng qua là 88%. Tải lượng virus  dưới ngưỡng ức chế (<1000): > 96% (Việt Nam là 1 trong 4 nước gồm Đức, Thụy Sĩ, Anh đạt chỉ tiêu này trên toàn cầu).

Bên cạnh đó, giúp cho tình hình HIVAIDS giảm nhanh, ngày càng được kiểm soát tốt, đạt được các chỉ tiêu được giao; được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng về phòng, chống HIVAIDS. Duy trì tỷ lệ hiện nhiễm HIV trong cộng đồng dân cư dưới 0.3% theo như mục tiêu Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030. Số các trường hợp nhiễm HIV được phát hiện mới từng năm có xu hướng giảm từ năm 2007 đến nay.

Mối quan hệ đối tác công tư đầy tham vọng này vượt ra ngoài các sáng kiến ​​y tế điển hình nhằm giải quyết các yếu tố liên quan thông qua quan hệ đối tác đa ngành, dẫn đến các nỗ lực tăng tốc nhằm kiểm soát đại dịch HIV/AIDS trong khu vực. Đây là lý do tại sao Gilead đã dẫn đầu các chương trình hợp tác đa khoa như RADIAN  - hợp tác với Elton John AIDS Foundation  - cũng như TRANScend  và Sáng kiến ​​COMPASS cùng một số những chương trình khác, nhằm nâng cao các phương pháp hay nhất và các giải pháp do cộng đồng dẫn dắt để chống lại HIV/AIDS.

Mặc dù mỗi chương trình/sáng kiến này được thiết kế để đáp ứng các nhu cầu riêng của cộng đồng HIV ở các khu vực khác nhau trên thế giới, nhưng điểm tương đồng là tất cả những nỗ lực đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan và đối tác chính trên nhiều lĩnh vực. Khi được chứng minh là thành công, những sáng kiến tốt nhất sẽ được học hỏi từ việc thực hiện tại địa phương sẽ được sử dụng như một kế hoạch chi tiết để giúp chấm dứt đại dịch HIV trong một khu vực và các quốc gia láng giềng khác.

Tại Châu Á, chúng ta nhận thấy rằng việc cung cấp tài chính không đầy đủ cho các phản ứng của cộng đồng đe dọa việc cung cấp liên tục và mở rộng quy mô các dịch vụ chất lượng, bao gồm các dịch vụ và hành động của cộng đồng. Như với tất cả các khu vực và quốc gia, chúng ta tin rằng sự tham gia, hướng dẫn và phản ứng của cộng đồng là xương sống của bất kỳ phản ứng HIV/AIDS nào.

Do đó, vào năm 2018, tài trợ Cầu vồng Châu Á Thái Bình Dương đã trao quyền cho những tổ chức ủng hộ/dựa vào cộng đồng cấp cơ sở làm việc để tiếp cận, cải thiện giáo dục và giảm kỳ thị đối với việc điều trị và chăm sóc HIV. Trên tinh thần thúc đẩy chia sẻ các phương pháp hay nhất và xây dựng cầu nối xuyên biên giới, các buổi học tập về các phương pháp với các tổ chức dựa vào cộng đồng cũng được đánh giá cao.

Những liên minh như thế này là con đường tương lai trong việc củng cố hệ thống y tế, tạo khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc và tháo gỡ những trở ngại trong việc chăm sóc. Các câu chuyện thành công và các biện pháp can thiệp dựa trên bằng chứng từ các quốc gia như Việt Nam, Campuchia và Thái Lan, những nước đã và sắp đạt được  mục tiêu điều trị HIV 90-90-90, nên được xem xét khi giải quyết một số rào cản chính trong khu vực khác.

Đại dịch HIV/AIDS còn dang dở, nhưng nếu có bất cứ điều gì mà đại dịch COVID-19 này đã cho chúng ta thấy, thì đó là nhân loại có khả năng to lớn để làm mọi thứ miễn là chúng ta đặt tâm trí vào nó và làm việc cùng nhau.