Giảm thiểu lây truyền HIV từ mẹ sang con nhờ điều trị 2.0

Lấy mẫu xét nghiệm HIV/AIDS của người tự nguyện làm xét nghiệm tại Trạm y tế xã, huyện. Ảnh minh họa

Từ năm 2011, phương pháp điều trị HIV 2.0 đã bắt đầu được thực hiện thí điểm tại Việt Nam. Phương pháp này được đánh giá đem lại nhiều lợi ích cho người nhiễm HIV, đặc biệt giúp phát hiện sớm các trường hợp phụ nữ mang thai nhiễm HIV để kịp thời điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Mỗi năm có đến hàng nghìn trẻ sinh ra có phơi nhiễm HIV. Nguyên nhân chính là do bà mẹ mang thai nhiễm HIV được phát hiện muộn và không được điều trị.

Trước khi thực hiện thí điểm mô hình điều trị HIV 2.0, các xã huyện Mường Ảng đã phát hiện nhiều trường hợp trẻ nhiễm HIV do lây truyền từ mẹ. Đặc biệt, vào những năm 2000-2007, khi đại dịch HIV/AIDS ở khu vực Mường Ảng bùng phát. Do hiểu biết và ý thức phòng, chống HIV/AIDS của người dân còn hạn chế nên tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh khó kiểm soát, tỷ lệ sử dụng bao cao su trong quan hệ tình dục thấp và việc sử dụng chung bơm kim tiêm của những người nghiện chích ma túy còn phổ biến…

Tình trạng trên đã dẫn đến nhiều trường hợp phụ nữ bị nhiễm HIV mang thai khi đến các cơ sở y tế sinh con mới phát hiện bệnh. Nhiều trẻ được phát hiện bệnh rất muộn nên việc điều trị gặp nhiều khó khăn.

Tháng 9/2012, huyện Mường Ảng đã thực hiện thí điểm phương pháp điều trị HIV 2.0 tại 3 xã: Ảng Nưa, Ảng Cang và Mường Đăng. Qua gần 2 năm thực hiện, mô hình đã cho thấy, phát hiện HIV và điều trị ARV sớm tăng thêm cơ hội sống cho người nhiễm HIV. Đặc biệt, phát hiện HIV sớm ở phụ nữ mang thai, có thể giúp điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đạt kết quả tốt.

Từ khi triển khai mô hình điều trị HIV 2.0, rất nhiều cặp vợ chồng, bạn tình có nguy cơ cao đã chủ động tìm đến Trạm Y tế xã yêu cầu được giúp đỡ. Nhiều cặp vợ chồng nhiễm HIV đã được kết nối với điểm điều trị và tiếp tục được lấy mẫu máu xét nghiệm tại Trung tâm Y tế huyện, đồng thời người bệnh sẽ được kết nối với cơ sở điều trị để đăng ký quản lý và cung cấp các dịch vụ có liên quan, tránh mất dấu bệnh nhân.

Điểm mới của mô hình điều trị 2.0 là phân cấp điều trị cho người bệnh tới y tế cơ sở và lồng ghép với hệ thống y tế hiện hành. Điều này, giúp bệnh nhân giảm chi phí đi lại và tiết kiệm được nguồn nhân lực trong điều trị phòng chống HIV/AIDS. Thực hiện mô hình này, 100% số thai phụ được quản lý sẽ được theo dõi, xét nghiệm trong 3 tháng đầu của thai kỳ.

Bên cạnh đó, mô hình điều trị HIV 2.0 thực hiện ở cơ sở y tế huyện cũng mang lại nhiều hiệu quả cao, bởi có thể lồng ghép dễ dàng với các chương trình khác do hệ thống y tế cơ sở thực hiện, như: Chương trình quản lý thai nghén của trạm y tế các xã, chương trình giám sát dịch HIV/AIDS và can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm…

Đối với những người sử dụng ma túy nhiễm HIV, người bệnh còn được hỗ trợ tham gia các dịch vụ kết nối chăm sóc điều trị ARV với điều trị bằng Methadone, trao đổi bơm kim tiêm, cấp phát bao cao su.

Theo số liệu thống kê của Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS huyện, tính đến thời điểm hiện tại Trạm Y tế xã Ảng Cang đã xét nghiệm chẩn đoán cho trên 950 trường hợp, trong đó phát hiện 26 trường hợp dương tính với HIV. Các trường hợp này đã được điều trị phương pháp 2.0 và đã có những em bé khỏe mạnh được sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV.

Đại diện Trung tâm Y tế huyện Mường Ảng cho biết, tất cả các phụ nữ có thai dương tính với HIV trên địa bàn huyện đều được điều trị phương pháp 2.0 này. Sau đó, cả mẹ và con thai phụ sẽ được điều trị thuốc ngay từ đầu. Từ ngày các bà mẹ tham gia uống thuốc thì xét nghiệm lại chưa có trẻ nào sinh ra dương tính với HIV.

Do được phân cấp tới hệ thống y tế cơ sở nên mô hình điều trị HIV 2.0 đã phát huy rất tốt hiệu quả việc quản lý và điều trị đối với các bệnh nhân nhiễm HIV, đặc biệt là đối với trường hợp bà mẹ mang thai nhiễm HIV. Phương pháp này đồng thời cũng làm giảm đáng kể nguy cơ lây truyền HIV cho trẻ em, góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam với Đại hội đồng Liên Hợp Quốc là Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2015.