Đường đến nhà tù của nhà khoa học làm giả vaccine HIV

Dong Pyou Han rời toà án ở Iowa - Ảnh: AP

Ông Han, người Hàn Quốc, 57 tuổi trở thành một viện sĩ hiếm hoi không chỉ mất chức mất danh mà còn bị trừng phạt phải ngồi đếm lịch đằng sau song sắt. Một toà án liên bang Mỹ đã kết án 4 năm rưỡi tù giam và lệnh cho Han phải trả lại 7,2 triệu USD tiền quỹ nhà nước cấp cho nhóm nghiên cứu của ông ta.

Việc kết tội hình sự dẫn đến bản án tù một nhà khoa học vì tội gian lận là rất hiếm. Ngay cả việc đuồi việc các viện sĩ vì hành vi sai trái của họ cũng ít khi xảy ra. Theo cáo trạng, màn dối trá của Han bắt đầu năm 2008 khi ông ta làm viêc cho nhóm nghiên cứu vaccine HIV do Michael Cho đứng đầu, khi đó là một giáo sư tại Đại học Case Western Reserve ở Cleveland.

Các kết quả thử nghiệm từ phòng thí nghiệm của Cho cho thấy rằng những con thỏ đã được chích vaccine GP41 có những biểu hiện kháng thể trong máu. Điều đó có nghĩa là vaccine đã thúc đẩy một phản ứng miễn dịch với HIV.

Với nghiên cứu có vẻ hứa hẹn, ông Cho đề nghị Trung tâm nghiên cứu Y khoa (NIH) cho nghiên cứu tiếp. Trong quá trình làm việc, Han nhận ra máu thỏ trở nên nhiễm bẩn khi lẫn kháng thể người trong đó, nhưng ông ta không bao giờ báo điều này cho Cho.

Thay vì thú nhận, ông ta tiếp tục nhân ra rất nhiều mẫu mới, tạo ấn tượng rằng thỏ ngày càng đáp ứng với miễn dịch và làm vô hiệu hoá virus HIV. Các kết quả này được coi là một bước ngoặt trong nỗ lực tìm ra vaccine khả thi để khống chế con virus gây ra căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS.

Năm 2009, Cho được Đại học Tiểu bang Iowa nhận kèm theo cả các thành viên khác trong nhóm của ông ta. Nghiên cứu vaccine HIV được tiếp tục và dòng tiền đổ về cho dự án này ngày một nhiều. Đó là lúc các vấn đề của Han bắt đầu lộ ra. Là người quản lý phòng thí nghiệm, Han trực tiếp tiếp cận các mẫu và đưa nó trực tiếp nó cho Cho. Nhiều năm, ông ta đã pha máu thỏ với kháng thể người.

Tuy nhiên, đầu năm 2013, các nhà nghiên cứu tại một phòng thí nghiệm của Đại học Harvard đã cố tìm hiểu sự hợp lý trong các kết quả từ nhóm của Cho và họ phát hiện có cái gì đó không bình thường trong mẫu máu thỏ được gởi tới từ phòng thí nghiệm của Cho. Thứ khác thường đó là kháng thể người. Cho ngay lập tức báo cáo vấn đề với Đại học Tiểu bang Iowa  (Mỹ) và chính quyền liên bang đã mở cuộc điều tra.

Đối chất với những phát hiện, Han đã nhận trách nhiệm. Xét thấy vụ việc nghiêm trọng, nhà chức trách đã đề nghị trừng phạt nặng Han vì “đã không chỉ gây lãng phí trực tiếp hàng triệu USD tiền thuế của dân vì những nghiên cứu gian lận”, qua đó còn cảnh báo bài học rằng: “Không phải cứ là tiến sĩ và liên quan đến khoa học là không bị xử lý như những người phạm tội hình sự khác”.