Dự án Quỹ Toàn cầu - Hướng tới mục tiêu 3 không

Hỗ trợ cho những người dễ bị tổn thương bởi HIV/AIDS

Dự án thành phần VUSTA thể hiện sự tham gia của các tổ chức xã hội vào công cuộc phòng, chống HIV/AIDS được triển khai thực hiện tại 10 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Cần Thơ, Vĩnh Long, TP. HCM, Bình Dương, Nghệ An, Bắc Kạn và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Các đối tượng của dự án được hỗ trợ là những người nhiễm HIV/AIDS và gia đình người bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS; người có hành vi nguy cơ cao hoặc người dễ bị tổn thương bởi HIV/AIDS như người sử dụng ma túy, phụ nữ bán dâm, người có quan hệ tình dục đồng tính nam, bạn tình âm tính của người nhiễm HIV và người sử dụng ma túy…

Bà Đỗ Thị Vân tại buổi họp giao ban Dự án Quý I năm 2014 giữa VUSTA, Bộ Y tế, Quỹ Toàn cầu và một số tổ chức xã hội. Ảnh Thùy Chi

Dự án hướng đến giảm lây nhiễm, giảm tử vong do HIV, nâng cao chất lượng cuộc sống của người nhiễm và bị ảnh hưởng bởi HIV ở các tỉnh, thành phố được triển khai thông qua việc nâng cao năng lực, tăng cường sự tham gia của cộng đồng và các tổ chức xã hội vào công cuộc phòng, chống HIV/AIDS.

Với mục đích trên, dự án tập trung vào các hoạt động thiết lập và mở rộng gói dịch vụ dự phòng thiết yếu cho đối tượng có hành vi nguy cơ cao tại cộng đồng, mở rộng và cải thiện dịch vụ điều trị, chăm sóc, hỗ trợ và tối đa hóa lợi ích dự phòng của thuốc kháng HIV tại cộng đồng và trong các cơ sở khép kín.

Bên cạnh đó, tạo môi trường thuận lợi cho sự tham gia của các tổ chức xã hội trong phòng, chống HIV/AIDS; tăng cường năng lực cho các tổ chức xã hội và cộng đồng nhằm tối đa hóa những đóng góp của các tổ chức này trong việc đối phó với dịch HIV/AIDS thông qua năng lực kỹ thuật và năng lực thể chế của các tổ chức này.

Dự án chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn I (2011-2012) hình thành các hệ thống tổ chức, triển khai có hiệu quả các hoạt động của dự án từ Trung ương đến các tiểu dự án, các đơn vị hỗ trợ kỹ thuật và các tổ chức dựa vào cộng đồng. Từ đó, Ban Quản lý Dự án triển khai giai đoạn II (2013 - 2015), phấn đấu duy trì, cải thiện các dịch vụ toàn diện về dự phòng, điều trị và chăm sóc người nhiễm HIV/AIDS.

Ngoài mục đích tập trung thiết lập và mở rộng gói dịch vụ thiết yếu về can thiệp dự phòng HIV trong nhóm đối tượng có nguy cơ cao tại cộng đồng, giai đoạn II của dự án còn tạo môi trường thuận lợi cho sự tham gia của tổ chức dân sự xã hội, tăng cường năng lực của tổ chức dân sự xã hội và tăng cường năng lực thể chế; mở rộng và cải thiện các dịch vụ điều trị, chăm sóc và hỗ trợ HIV/AIDS và tối đã hóa các lợi ích về dự phòng và điều trị ARV.

Cụ thể, các hoạt động sẽ được triển khai trong giai đoạn II gồm cung cấp dịch vụ dự phòng cho người bán dâm, người sử dụng ma túy, chăm sóc, hỗ trợ cho người lớn và trẻ em bị nhiễm và bị ảnh hưởng; nâng cao năng lực cho các tổ chức phi chính phủ và tổ chức cộng đồng, đề xuất cơ chế tài chính hỗ trợ cho sự tham gia của các tổ chức xã hội dân sự trong hoạt động phòng chống HIV/AIDS; tăng cường các kênh thông tin truyền thông để khuyến khích đối thoại giữa các tổ chức xã hội dân sự với nhau, giữa các tổ chức xã hội dân sự với Chính phủ về cải thiện sự phối kết hợp và tạo sự đồng thuận; củng cố công tác điều phối và quản lý của Ban quản lý Dự án thành phần VUSTA và tiểu dự án.

Đảm bảo các chỉ tiêu đã cam kết

Trong năm 2013, Dự án thành phần VUSTA đã triển khai nhiều hoạt động tích cực và đạt được tỷ lệ trên những chỉ tiêu cam kết. Cụ thể, số lượng người quan hệ đồng tính nam (MSM) có nguy cơ lây nhiễm cao tiếp cận với chương trình can thiệp giảm tác hại 12.521 người (đạt 127,3%); số lượng người nghiện chích ma túy (IDU) tiếp cận với chương trình can thiệp giảm tác hại 855 người (đạt 99,5%); số lượng nữ mại dâm tiếp cận với chương trình can thiệp giảm tác hại 738 người (đạt 126,4%); số lượng bạn tình chính của người nghiện chích ma túy, người nhiễm tiếp cận chương trình dự phòng lẫy nhiệm HIV là 9.676 người (đạt 108,6%); hỗ trợ cho trẻ bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS trong các hộ gia đình nhận được các dịch vụ miễn phí về chăm sóc hỗ trợ 1.063 người (đạt 110,2%) và 76 tổ chức dân sự xã hội tham gia cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, chăm sóc và dự phòng HIV/AIDS tại 10 tỉnh trọng điểm (đạt 101,3%).

Bà Đỗ Thị Vân – Giám đốc Dự án thành phần VUSTA cho biết, trong năm qua, Ban quản lý dự án và các tiểu dự án vẫn duy trì và cải thiện các can thiệp dự phòng, chăm sóc, điều trị và hỗ trợ toàn diện góp phần giảm sự lây lan HIV, giảm tỷ lệ mắc, chết ở các tỉnh và huyện có nguy cơ cao. Các tổ chức dựa vào cộng đồng (CBO) và Ban điều hành Nhóm các tổ chức phi chính phủ Việt Nam (VNGO) đã kiện toàn và cơ cấu lại các nhóm, rà soát khách hàng cũ, xác định khách hàng mới nhằm tăng cường năng lực quản lý cũng như cung cấp dịch vụ các CBO.

Dự án đạt được kết quả trên nhờ những thuận lợi khi triển khai dự án. Đó là các PAC đã ghi nhận vai trò năng lực của CBO trong việc tiếp cận và cung cấp dịch vụ cho nhóm bị ảnh hưởng chính, tạo sự hỗ trợ và kết nối chặt chẽ hơn.

Bên cạnh đó, Ban QLDA, các tổ chức NGO cũng như CBO đã có thêm nhiều kinh nghiệm trong lập kế hoạch, tổ chức hoạt động và can thiệp cộng đồng sau 2 năm triển khai dự án.

Ngoài ra, định mức chi tiêu đặc thù cho các tổ chức dựa vào cộng đồng được ban hành do Quỹ Toàn cầu đồng ý áp dụng cơ chế sử dụng ngân sách linh hoạt cho CBO, tạo điều kiện để giúp CBO phát huy năng lực và tính tự chủ. Chính vì vậy, các hoạt động của CBO đã được thiện đáng kể so với giai đoạn 1. Nhiều CBO đã xây dựng được các mối quan hệ với các cơ quan, chính quyền ở địa phương và bước đầu huy động được nguồn lực đóng góp từ cộng đồng để tổ chức các hoạt động…

Một buổi tiếp cận của một nhóm CBO (Ảnh do nhân vật cung cấp)

Tuy nhiên, trong năm qua dự án cũng vướng phải một số khó khăn do các thủ tục viện trợ và ký kết giai đoạn 2 diễn ra muộn nên ảnh hưởng đến tiến độ dự án, hoạt động của cả năm bị dồn vào 6 tháng cuối năm. Ngân sách chuyển chậm nên CBO thiếu ngân sách duy trì hoạt động và tiếp cận khiến việc tuyển tiếp cận viên mới và tập huấn cho tiếp cận viên chậm, làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động.

Xu hướng lây nhiễm HIV trong cộng đồng MSM gia tăng, trong khi đó các dịch vụ thân thiện cho đối tượng này lại chưa có nên làm ảnh hưởng đến hoạt động tiếp cận. Việc thiếu vật phẩm y tế và tài liệu truyền thông cũng làm ảnh hưởng đến kết quả của công tác này trong việc thực hiện chỉ tiêu cam kết.

Đại diện Quỹ Toàn cầu tại Việt Nam, bà Phạm Thị Minh Hương cho rằng, để cải thiện khó khăn trong việc hoàn thiện thủ tục viện trợ, ký kết và chuyển ngân sách sớm, trong thời gian tới Quỹ đề nghị các dự án thành phần phối hợp với trung ương đẩy nhanh công tác lập để phê duyệt kế hoạch ngân sách kịp thời, giúp dự án có thể đạt được kết quả cao hơn nữa. Quỹ Toàn cầu đánh giá cao những kết quả và nỗ lực mà Dự án thành phần Vusta đã đạt được trong thời gian qua, đồng thời sẽ tiếp tục “chung bước” với dự án trong thời gian tới.

Tiếp tục được viện trợ đến năm 2017

Đánh giá về việc triển khai dự án trong năm 2013, ông Đặng Đôn Tuấn – Phó Giám đốc Quỹ Dự án Toàn cầu (Bộ Y tế) cho biết, với những kết quả dự án đã được, dự án thành phần VUSTA đã khẳng định được vai trò quan trọng của các tổ chức xã hội trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, Quỹ Toàn cầu đã ghi nhận những đóng góp mà dự án đem lại trong công tác này. Chính vì vậy, Quỹ Toàn cầu mới đây đã cam kết tiếp tục viện trợ cho dự án này đến năm 2017.

Trong bối cảnh nguồn kinh phí tài trợ từ nước ngoài đang giảm dần, việc dự án tiếp tục nhận được cam kết viện trợ từ phía Quỹ Toàn cầu là một tin vui cho dự án thành phần VUSTA. GS. TS Đặng Vũ Minh – Chủ tịch VUSTA cho biết, điều này chứng tỏ Quỹ Toàn cầu đã rất tin tưởng dự án, khẳng định vai trò và những hiệu quả mà tổ chức xã hội đem lại trong công tác này. Chính vì vậy, VUSTA và Ban Quản lý dự án sẽ tiếp tục nỗ lực không ngừng, phấn đấu đạt được những mục tiêu cam kết đã đề ra. Bên cạnh đó, đi sâu đi sát với địa phương, hỗ trợ kịp thời để các tổ chức xã hội đóng góp vai trò tích cực hơn nữa đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS trong thời gian tới.

Trong năm 2014, Dự án thành phần VUSTA tập trung ưu tên các hoạt động triển khai mở rộng địa bàn/đối tượng can thiệp của dự án trên cơ sở tham vấn và điều phối với thành phần y tế; thực hiện nghiên cứu đánh giá về vai trò và hiệu quả của các tổ chức xã hội trong phòng, chống HIV/AIDS để cung cấp bằng chứng hoạt động vận động chính sách.