Chưa thu hút tư nhân tham gia công tác phòng chống HIV

Chưa thu hút được tư nhân tham gia công tác dự phòng HIV - Ảnh minh họa

Tại hội thảo do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), tổ chức quốc tế phi lợi nhuận PATH và Cục Phòng chống AIDS (Việt Nam) phối hợp tổ chức, các đại biểu đã thảo luận cách thức huy động sự tham gia và đầu tư của tư nhân trong việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ dự phòng HIV.

Mặc dù các nhà quản lý cho rằng các chính sách hiện tại đã tạo cơ hội cho khối tư nhân tham gia, nhưng thực tiễn cho thấy số lượng đơn vị tư nhân tham gia vào lĩnh vực đầu tư này còn khá hạn chế.

Với các mặt hàng như kim tiêm hay bao cao su chẳng hạn, hàng sản xuất trong nước đã không thể cạnh tranh với những mặt hàng nhập khẩu không được kiểm soát.

Hiện nay thị trường bao cao su của Việt Nam đang có khoảng 300 nhãn hàng lưu hành, nhưng có tới hơn một phần tư số sản phẩm (26%) kém chất lượng, đa số là hàng Trung Quốc. Có đến 95% số sản phẩm là hàng ngoại, và hiện chưa có cơ quan nào đứng ra kiểm soát chất lượng bao cao su.

Theo thống kê, Việt Nam đã có ba nhà máy và hơn 50 công ty tham gia vào sản xuất và phân phối bao cao su qua các kênh truyền thống và phi truyền thống; có ba công ty nhập khẩu và phân phối bơm kim tiêm có dung tích nhỏ hiện đang được bán rộng rãi tại các hiệu thuốc ở TP.HCM.

Ngoài ra, cả nước có năm nhà sản xuất được phép sản xuất methadone để giúp cai nghiện, nhưng chỉ có hai đơn vị thật sự tham gia sản xuất; có hai nhà máy đã sản xuất được thuốc ARV để điều trị HIV, nhưng theo phản ánh của các nhà sản xuất, doanh số cho các sản phẩm điều trị HIV không nhiều, không tạo được bước đột phá hay đột biến gì.

Thực tế hiện nay cũng chưa có cơ sở y tế tư nhân nào áp dụng và được phép làm xét nghiệm HIV, cung cấp các dịch vụ điều trị thay thế bằng methadone và điều trị bằng ARV.

Theo TS. Vũ Song Hà, Phó giám đốc Trung tâm sáng kiến sức khỏe và dân số, Chính phủ đã có định hướng và chỉ đạo về việc hỗ trợ khối tư nhân tham gia nhưng hiện đang thiếu các hướng dẫn cụ thể và chính sách hấp dẫn. Chẳng hạn như các chính sách ưu đãi về cấp/cho thuê đất hay miễn thuế có thể thu hút các công ty lớn, nhưng đối với các doanh nghiệp và cơ sở khám chữa bệnh tư nhân nhỏ, họ chưa thấy rõ lợi ích từ các chính sách này khi tham gia đầu tư vào các sản phẩm và dịch vụ dự phòng HIV.

Tại hội thảo, bà Phan Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống HIV/AIDS, cho biết 80% nguồn ngân sách cho hoạt động phòng chống HIV tại Việt Nam hiện nay là do các nhà tài trợ quốc tế cung cấp. Tuy nhiên, nguồn ngân sách này ngày càng giảm do các nhà tài trợ đang rút dần vì Việt Nam đã trở thành nước có thu nhập trung bình.

Hiện tại, việc tìm nguồn lực thay thế để duy trì cung cấp hàng hóa và dịch vụ dự phòng HIV là hết sức cấp thiết. Có thể nói việc kêu gọi khu vực tư nhân tham gia cung cấp hàng hóa và dịch vụ dự phòng HIV có vai trò sống còn để huy động nguồn lực và đảm bảo tính bền vững cho các hoạt động phòng chống HIV. Tuy nhiên, nhà nước cần phải mở rộng nhiều cơ chế, cũng như chính sách để hấp dẫn tư nhân tham gia đề án này.